بازی های کاملا آن چین چیست و چه تفاوتی با بازی های وب ۳ دارد؟

بازی های کاملا آن چین، نسل جدیدی از بازی های بلاکچین هستن که مثل گیم های وب ۳ کاربر مالک آیتم ها و دارایی های خودش تو بازیه. اما مفهومی تازه تر و یه تفاوت مشهود داره.

تو بازی های کاملا آن چین (Fully On-Chain Games) نه تنها آیتم ها و دارایی ها، بلکه قوانین، منطق و حتی نتایج بازی ها نیز در دل بلاکچین اجرا و ثبت میشن. تو این مقاله از کریپتونگار، تفاوت ها، فرصت ها و چالش های این نسل تازه از بازی ها را نسبت به بازی های وب ۳ بررسی می‌کنیم.

بازی های کاملا آن چین (FOCG) چه هستند؟

بازی های کاملا آن چین که اغلب با عنوان Fully On‑Chain Games یا مخفف FOCG شناخته میشن نسل نسبتا جدیدی از بازی های بلاکچین هست. تو این بازی ها تقریبا تمامی اجزای بازی شامل قوانین، منطق گیم پلی، ذخیره سازی وضعیت بازی، دارایی های بازیکن و تعاملات درون بازی به صورت کاملا یا عمدتا روی زنجیره بلاکچین اجرا و ذخیره میشن. 

تو این نوع بازی ها هیچ سرور یا کنترل مرکزی وجود نداره و همه چی توسط قراردادهای هوشمند و به صورت شفاف و دائمی مدیریت میشه. به زبان ساده، بازی های FOCG دنیایی خودمختار و غیرقابل تغییر میسازن که بازیکنان در اون مالک واقعی دارایی ها و نتایج خود هستند، نه شرکت سازنده بازی.

بازی های وب ۳ چه هستند؟

بازی های وب ۳ (Web3 Games) نوعی بازی ارز دیجیتال هستند که از فناوری بلاکچین برای ایجاد مالکیت واقعی دارایی ها، تعامل بین بازیکنان از طریق توکن ها یا  NFTها و اقتصاد درون بازی شفاف تر استفاده میکنن.

تو این بازی ها، برخلاف بازی های سنتی، آیتم ها و ارزهای درون بازی به صورت دارایی های دیجیتال در کیف پول بازیکنان ذخیره میشه و قابل خرید، فروش یا انتقال هستند. با این حال، بیشتر بازی های وب ۳ فقط بخشی از عملکرد خودشون رو روی بلاکچین دارن (مثل مالکیت آیتم ها یا بازار معاملات)، در حالی که منطق اصلی بازی همچنان روی سرورهای متمرکز اجرا میشن.

بیشتر بخوانید: معرفی فناوری وب ۳ و ارزهای دیجیتال آن

تفاوت بین بازی های کاملا آن چین و بازی های وب ۳

همونطوری که تو بخش های قبلی خوندید، بازی های FOCG و وب ۳ هرکدام ساختار خودشون را دارن. در اینجا مهم ترین تفاوت های این دو نوع بازی را براتون شرح میدیم.

مالکیت و کنترل

• وب ۳: مالکیت آیتم ها و توکن ها معمولا در کیف پول بازیکنه، اما کنترل رفتار بازی و تغییرات عمده در اختیار توسعه دهنده یا سرور مرکزی باقی میمونه.
• کاملا آن چین: کنترل قوانین و منطق بازی از طریق قراردادهای هوشمنده و تغییر اون‌ها فقط از راه هایی که قرارداد اجازه میده امکان پذیره؛

شفافیت و قابلیت تاییدپذیری

• وب ۳: فقط داده های مشخصی روی زنجیره قابل مشاهده هست و رفتار داخلی سرورها قابل بررسی نیستن.
• کاملا آن چین: تقریبا همه چی تو زنجیره بلاکچین قابل بررسیه، پس نتایج، قرعه کشی ها و منطق بازی برای همه قابل حسابرسیه.

وابستگی به زیرساخت و پایداری

• وب ۳: اگه توسعه دهنده، سرور رو خاموش کنه یا پروژه رو متوقف کنه، بازی ممکنه از کار بیفته حتی اگه آیتم ها به صورت توکن باشن.
• کاملا آن چین: چون منطق بازی و داده ‌ها روی بلاکچینه، تا زمانی که زنجیره وجود داره، بازی عملا زنده میمونه و وابستگی به سرور مرکزی کمتره؛ هرچند این وابستگی به یه بلاکچین خاص هم چالش‌هایی داره.

مقیاس پذیری و تجربه کاربری

• وب ۳: امکان فراهم کردن تجربه کاربری (UX) روان تر و پاسخ گویی بهتر با استفاده از سرورهای مرکزی وجود داره؛ تراکنش‌ها و تایید‌ها میتونن خارج از زنجیره پردازش بشن.
• کاملا آن چین: انجام همه عملیات در زنجیره با محدودیت های مقیاس پذیری و هزینه تراکنش همراهه که میتونه تاخیر، هزینه و پیچیدگی UX رو بالا ببره؛ مگه اینکه از راهکارهای لایه دوم یا بلاکچین بسیار سریع و مقیاس پذیر استفاده بشه.

قابلیت ترکیب پذیری و قابل استفاده مجدد بودن دارایی ها

• وب ۳: دارایی ها معمولا قابل انتقال و معاملاتی هستن، اما کاربردشون در بازی های دیگه بستگی به استانداردها و حمایت توسعه دهندگان داره.
• کاملا آن چین: چون منطق و دارایی ها استاندارد و تو زنجیره ذخیره شدن، ترکیب پذیری بین بازی ها و استفاده مجدد دارایی ها از نظر فنی آسون تر و شفاف تره.

مدل اقتصادی و پایداری

• وب ۳: توسعه دهنده میتونه از مکانیزم های متمرکز برای متعادل نگه داشتن اقتصاد بازی استفاده کنه (مثلا سوزاندن آیتم و کنترل عرضه)، اما این نیاز به اعتماد به تیم داره.
• کاملا آن چین: اقتصاد باید از ابتدا در کد قرارداد هوشمند طراحی بشه؛ اصلاحات بعدی پیچیده یا هزینه بره و اشتباهات میتونه پیامدهای بلندمدت و جبران ناپذیری داشته باشه.

امنیت و حملات

• وب ۳: آسیب پذیری ها ممکنه محدود به اجزای زنجیره ای یا سروری باشن و تیم میتونه سریعا ترمیم کنه.
• کاملا آن چین: باگ در منطق زنجیره ای میتونه دائمی و پرهزینه باشه چون هر تغییری نیازمند ارتقا یا مهاجرت قراردادهاست؛ در عین حال شفافیت بیشتر امکان کشف ضعف ها رو افزایش میده.

بیشتر بخوانید: اصطلاحات پایه امنیت در ارز دیجیتال که هر کاربر باید بداند

ویژگی های کلیدی بازی های کاملا آن چین

بازی های کاملا آن چین (FOCG) نسل جدیدی از بازی های بلاکچین هستند که بر پایه شفافیت، مالکیت واقعی و تعامل آزاد بین بازی ها ساخته میشن. در ادامه سه ویژگی اصلی اون‌ها رو بررسی می‌کنیم:

شفافیت کامل و منطق بازی روی بلاکچین

در بازی های کاملا آن چین، تمام قوانین و داده‌ها روی بلاکچین ثبت میشن و برای همه قابل مشاهده ‌اند. هیچ کس نمیتونه نتایج یا روند بازی رو دستکاری کنه، چون همه چی در قالب قرارداد هوشمند اجرا میشه.

مالکیت ۱۰۰٪ دارایی ها توسط بازیکنان

تمام آیتم ها و دارایی های بازی تو کیف پول بازیکن و رو بلاکچین ذخیره میشن. هیچ توسعه دهنده ای نمیتونه اون‌ها رو حذف یا محدود کنه و بازیکن، آزاده دارایی هاش رو معامله یا منتقل کنه.

ترکیب پذیری (Composability) بین بازی ها و دارایی ها

دارایی های آن چین قابل استفاده تو چند بازی مختلف هستند، چون همه اون‌ها روی بلاکچین یکسان و با استانداردهای مشترک ساخته میشن. این ویژگی باعث ایجاد دنیایی یکپارچه و قابل گسترش بین بازی ها میشه.

مزایا و فرصت های بازی های FOCG

بازی های کاملا آن چین فقط یه نوع «بازی» نیستن، بلکه مدلی تازه از دنیای دیجیتالن که کنترل و مالکیت واقعی رو به بازیکنان برمیگردونن. اینجا برخی از مزایای اون را براتون توضیح دادیم.

مالکیت، آزادی، درآمد پایدار

تو FOCG بازیکنان صاحب واقعی دارایی های خود هستند و هیچ پلتفرمی نمیتونه اون‌ها رو محدود کنه. همین مالکیت واقعی باعث میشه بازیکن آزادانه آیتم ها، زمین ها یا توکن هاش رو معامله کنه و از بازی درآمد واقعی و مداوم به دست بیاره. هر فعالیت تو بازی میتونه بدون وابستگی به شرکت سازنده، ارزش اقتصادی ایجاد کنه.

جهان های قابل گسترش و همکاری پذیر

چون همه داده ها و منطق بازی روی بلاکچینه، توسعه دهنده های دیگه میتونن رو همون داده ها، بازی ها و تجربه های جدید بسازن. این یعنی جهان بازی ها میتونه به طور نامحدود رشد کنه و حتی بین پروژه های مختلف ارتباط برقرار بشه.

چالش ها و محدودیت های فعلی بازی های FOCG

هرچند بازی های کاملا آن چین تحول بزرگی در صنعت گیم به شمار میان، اما هنوز با چالش های فنی، اقتصادی و قانونی روبه رو هستند که رشد و پذیرش عمومی اون‌ها رو کند کرده.

محدودیت های فنی

اجرای کامل بازی رو بلاکچین نیازمند توان پردازشی بالا و هزینه تراکنش زیاده. بلاکچین های فعلی هنوز اون قدر سریع و ارزون نیستن که بتونن بازی های پیچیده رو بدون تاخیر و هزینه زیاد پشتیبانی کنند.

مشکلات UX و پذیرش عمومی

تعامل مستقیم با بلاکچین برای کاربران عادی دشواره. نیاز به کیف پول، امضای تراکنش ها و کارمزد گس باعث میشه تجربه کاربری (UX) روان و مناسبی مثل بازی های سنتی نداشته باشن و ممکنه کاربران تازه کار رو سردرگم کنه.

مدل های اقتصادی و پایداری در بلندمدت

در بسیاری از پروژه ها هنوز مدل اقتصادی پایداری تعریف نشده. اگه تقاضا یا ارزش توکن ها کاهش پیدا کنه، کل اقتصاد بازی آسیب میبینه. طراحی تعادل بین پاداش بازیکن و پایداری اقتصاد از چالش‌های جدی FOCG است.

موانع قانونی و چالش های امنیتی

بازی های آن چین به دلیل ماهیت غیرمتمرکز، با ابهامات قانونی تو کشورها مواجه اند. از طرف دیگه، آسیب پذیری قراردادهای هوشمند و هک شدن اون‌ها میتونه دارایی بازیکنان رو تهدید کنه. نبود چارچوب های نظارتی مشخص، یکی از موانع اصلی رشد این بازی هاست.

پروژه ها و نمونه های شاخص بازی های کاملا آن چین

بازی های کاملا آن چین هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارن، اما چند پروژه پیشرو تونستن مفهوم واقعی این نوع بازی ها رو به خوبی نشون بدن. در ادامه با سه نمونه شاخص آشنا میشید که هر کدوم دید متفاوتی از آینده گیمینگ غیرمتمرکز را ارائه میدن.

Dark Forest

دارک فارست یکی از اولین و معروف ترین بازی های کاملا آن چینه که رو شبکه Ethereum و zkSync ساخته شده. این بازی استراتژیک با استفاده از رمزنگاری دانش صفر (Zero Knowledge)، جهان بازی رو به صورت ناشناخته و کشف پذیر طراحی کرده.

بازیکنان سیاره های جدید رو کشف میکنن، منابع جمع آوری میکنن و با دیگر بازیکنان رقابت میکنن. همه چی تو زنجیره بلاکچین ذخیره میشه و هیچ سرور مرکزی وجود نداره و حتی توسعه دهندگان هم نمیتونن نتایج رو تغییر بدن. دارک فارست نمونه ای عالی از شفافیت، خود مختاری و پیچیدگی واقعی در یک بازی کاملا آن چینه.

بیشتر بخوانید: معرفی ZK-Proof (اثبات دانش صفر) و بهبود حریم خصوصی تراکنش‌های مالی

Lattice

لاتیس در واقع یه پلتفرم و چارچوب توسعه برای ساخت بازی های کاملا آن چینه. برخلاف دارک فارست که خودش یه بازیه، Lattice ابزار و زیرساخت لازم رو فراهم میکنه تا توسعه دهند ها بتونن به سادگی بازی هایی با منطق و داده‌های ۱۰۰٪ آنچین بسازند.

این پروژه به دنبال ایجاد اکوسیستمی بازه که تو اون سیستم، بازی ها بتونن دارایی ها و قوانین یکدیگه رو به اشتراک بگذارن. اگه کسی به دنبال ساخت یا توسعه بازی آن چین باشه، لاتیس بهترین نقطه شروعه.

Pirate Nation

پایرت نیشن یکی از پروژه های موفق تر و کاربرپسند تر تو بازی های آن چین هست. تو این بازی، بازیکنان در نقش دزدان دریایی، کشتی سازی میکنن، ماموریت انجام میدن و منابع به دست میارن. برخلاف بسیاری از پروژه های آن چین که هنوز در مراحل آزمایشی هستن، Pirate Nation تجربه ای نزدیک تر به بازی های سنتی ارائه میده اما تمام منطق و آیتم های اصلی اون روی بلاکچین اجرا میشن.

این بازی یه نمونه عالی از ترکیب سرگرمی واقعی با مالکیت دیجیتاله که نشون میده بازی های آن چین میتونن هم سرگرم کننده و هم پایدار باشن.

آینده بازی های کاملا آن چین

آینده بازی های کاملا آن چین واقع گرایانه و تدریجی به نظر میرسه:

• رشد این بازی ها بیشتر تو بخش های خاص و تخصصی خواهد بود، نه جایگزینی فوری برای کل صنعت گیم.
• پیشرفت های فنی مثل لایه دو و راهکارهای هیبریدی، هزینه و تاخیر تراکنش ها رو کاهش میدن.
• مدل های اقتصادی پایدار و طراحی صحیح دارایی ها، کلید جذب بازیکنان و درآمد پایداره.
• تجربه کاربری ساده و روان، شامل کیف پول آسون و تراکنش کم هزینه، پذیرش عمومی رو افزایش میده.
• چارچوب های قانونی و امنیتی هنوز چالش جدی هستن و نقش تعیین کننده ای تو رشد بین المللی این بازی ها دارن.

به طور خلاصه، اگه این چالش ها حل بشن، FOCG میتونه بخش ارزشمند و پایداری از اکوسیستم بازی های دیجیتال باشه؛ در غیر این صورت، بیشتر به صورت یه زیرشاخه تخصصی و محدود باقی میمونه.

جمع بندی

بازی های کاملا آن چین رو میشه نسل بعدی گیم های بلاکچینی دونست؛ جایی که همه چی از قوانین و نتایج گرفته تا آیتم ها، واقعی، شفاف و صد درصد روی بلاکچین اجرا میشه. برخلاف بازی های وب ۳ که فقط بخشی از روندشون آن چین هست، FOCG ها یه دنیای خودمختار میسازن که مالکیت واقعی و ترکیب پذیری بین بازی ها رو به اوج میرسونن.

هرچند هنوز چالش هایی مثل سرعت، هزینه، تجربه کاربری و قوانین را پیش رو دارن، اما اگه این موانع حل بشه، FOCG میتونه یکی از جدی ترین مسیرهای آینده گیمینگ و اقتصاد دیجیتال باشه. تو این مقاله هم دقیقا تلاش کردیم تصویر کامل و ساده ای از تفاوت ها، فرصت ها، چالش ها و نمونه های واقعی بازی ها رو بهتون نشون بدیم.

سوالات متداول

آیا برای شروع بازی های کاملا آن چین به دانش فنی نیاز دارم؟

خیر، اما آشنایی اولیه با کیف پول و تراکنش های بلاکچینی شروع کار را راحت تر میکنه.

تفاوت اصلی بازی های Fully On-Chain با بازی های وب ۳ چیه؟

تو FOCG همه چی روی بلاکچین اجرا میشه، اما تو بازی های وب ۳ فقط بخشی مثل آیتم ها یا بازار معاملات آن چین هستند.

آیا بازی های کاملا آن چین رایگان هستند؟

بعضی پروژه ها رایگانن، اما معمولا برای انجام تراکنش ها باید کارمزد گس پرداخت کنید.

امنیت بازی‌های آن چین چقدر است؟

نتایج بازی قابل تغییر نیست، اما اگه قرارداد هوشمند باگ داشته باشه، امکان سوءاستفاده وجود داره.

FOCG ها روی کدام بلاکچین ها بیشتر اجرا می‌شوند؟

عمدتا رو بلاکچین های سریع تر و ارزون تر مثل زی کی سینک (zkSync)، آربیتروم (Arbitrum)، آپتیمیزم (Optimism) و اتریوم لایه دوم.