آنچه در این مطلب می‌خوانید:
بنیانگذار سولانا، آناتولی یاکوونکو، با انرژی حاصل از دو فنجان قهوه و یک لیوان آبجو، جرقه صعود نجومی این شبکه را زد. داستان او، داستان شکستن مرزها و عبور از قاره‌ها، از اوکراین تا ایالات متحده است؛ داستانی برای بازآفرینی امکانات فنی فناوری بلاکچین. ایده‌های کمی به‌اندازه سولانا که آن را «قاتل اتریوم» می‌نامند، تأثیرگذار بوده‌اند؛ اما معمار بلاکچین سولانا واقعاً چه کسی است؟ در این مقاله از کریپتونگار، به این موضوع خواهیم پرداخت.
آناتولی یاکوونکو کیست؟
آناتولی یاکوونکو یکی از بنیان‌گذاران و مدیرعامل سولانا است که این ارز یکی از ۱۰ ارز دیجیتال و شبکه برتر بلاکچین در جهان است. او به خاطر توسعه مکانیزم اجماع «اثبات تاریخچه» یا Proof of History (PoH) شناخته می‌شود که نیروی محرکه سولانا است.
PoH مکانیزمی است که به بلاکچین اجازه می‌دهد تراکنش‌ها را با کارایی بیشتری مرتب کند. طراحی فوق سریع این شبکه، ظرفیت تئوریک برابر با ۶۵۰۰۰ تراکنش در ثانیه (TPS) دارد، اگرچه عملکرد واقعی آن پایین‌تر است. در آوریل ۲۰۲۵، سولانا حدوداً با نرخ ۴۰۰۰ تراکنش در ثانیه فعالیت می‌کرد.
جریان تراکنش‌ها در شبکه‌ی سولانا
با رشد سولانا به ارزش بازار بیش از ۵۰ میلیارد دلار در آوریل ۲۰۲۵، یاکوونکو به یکی از تأثیرگذارترین و شناخته‌شده‌ترین نام‌ها در صنعت بلاکچین تبدیل شده است.
در زمینه شبکه های بلاکچین با توان عملیاتی بالا، کار او گام بزرگی در حل مشکلات مقیاس‌پذیری و نزدیک کردن بلاکچین به پذیرش عمومی بوده است. اجرای مکانیزم Tower BFT توسط او، یک سیستم رأی‌گیری که به اعتبارسنج‌ها در تأیید تراکنش‌ها کمک می‌کند، به سولانا اجازه می‌دهد تا ضمن حفظ امنیت، ساختار غیرمتمرکز بیش از ۱۵۰۰ اعتبارسنج خود را نیز حفظ کند.
با این حال، سولانا بی‌حاشیه نبوده است. در جولای ۲۰۲۲، یک دادخواست دسته‌جمعی شرکت سولانا لبز را به فروش اوراق بهادار ثبت‌نشده متهم کرد. طبق این شکایت، سولانا اطلاعات مربوط به مقدار در گردش توکن‌های SOL را به‌طور نادرستی ارائه کرده و همچنین یاکوونکو بیش از ۱۱ میلیون توکن را بدون افشای عمومی به یک بازارگردان قرض داده بود.
دوران کودکی و تحصیلات یاکوونکو
یاکوونکو در اوکراین به دنیا آمد و اوایل دهه ۹۰ به ایالات متحده مهاجرت کرد. او در دوران نوجوانی به برنامه‌نویسی علاقه‌مند شد و زبان C اولین زبانی بود که آموخت. در آن زمان، دات‌کام در اوج رونق خود بود. یاکوونکو در مصاحبه‌ای با مجله فورچن (Fortune) در این باره گفت: «این امکان جادویی وجود داشت که بتوانید با نوشتن فقط یک قطعه کد، یک مشکل بزرگ در جهان را حل کنید».
در این دوره، او مدرک لیسانس علوم کامپیوتر را از دانشگاه ایلی‌نوی (University of Illinois) دریافت کرد، در حالی که همزمان استارت‌آپ خودش به نام Alescere را راه‌اندازی کرده بود. این سیستم VOIP برای کسب‌وکارهای کوچک در نهایت شکست خورد. این موضوع باعث شد که او در شرکت Qualcomm برای بیش از یک دهه مشغول به کار شود و نهایتاً به مدیر ارشد مهندسی تبدیل گردد.
در سال‌های بعد، او روی سیستم‌های توزیع‌شده تمرکز کرد، ابتدا با شرکت Mesosphere و سپس Dropbox و نهایتاً در سال ۲۰۱۷ کار روی سولانا را آغاز کرد. سولانا را در سال ۲۰۱۸ با چند نفر دیگر بنیان‌گذاری کرد و بیش از دو سال توسعه، در مارس ۲۰۲۰ بلاکچین سولانا را راه‌اندازی کردند.
تجربه زودهنگام برنامه‌نویسی او و بیش از یک دهه فعالیت حرفه‌ای در زمینه پروتکل‌های بی‌سیم و سیستم‌های توزیع‌شده، به او تخصص منحصربه‌فردی داد تا این مفاهیم را به بازتعریفی از فناوری بلاکچین تبدیل کند.
تولد سولانا
در سال ۲۰۱۷، ایده‌ای موفق در ذهن یاکوونکو جرقه زد. پس از نوشیدن دو فنجان قهوه و یک آبجو، ناگهان چراغی در ذهنش روشن شد. او متوجه شد که می‌توان از یک ساعت رمزنگاری‌شده یا کریپتوگرافیک برای ساختاردهی داده‌ها و ترتیب‌دهی رخدادها و تراکنش‌ها در بلاکچین استفاده کرد. این ایده، پایه و اساس مکانیزم اجماع PoH شد.
با دعوت از هم‌بنیان‌گذاران دیگر از جمله گرگ فیتزجرالد و استیون آکریج، کار روی پروژه‌ای آغاز شد که بعدها به سولانا تبدیل شد، رقیبی با سرعت بسیار بالا برای اتریوم. در ابتدا، پروژه لوم (Loom) نام گرفت، اما چون یک پروژه اتریومی با این نام وجود داشت، آن‌ها مجبور به تغییر نام شدند.
یاکوونکو و همکارانش اغلب در ساحل سولانا در کالیفرنیا موج‌سواری می‌کردند. با الهام از روند نام‌گذاری شرکت‌ها بر اساس مکان‌ها، آن‌ها نام «Solana» را برای بلاکچین خود انتخاب کردند. یاکوونکو گفته بود: «این اسم به دل‌مان نشست».
با وجود بازار نزولی سال ۲۰۱۸-۲۰۱۹، سولانا موفق به جذب ۲۰ میلیون دلار سرمایه اولیه شد. علاوه بر آن، زمان‌بندی توسعه سولانا در دوران رکود بازار باعث شد تیم بدون هیاهوی زیاد، تمرکز فنی بهتری داشته باشد و پایه‌های فنی قدرتمندتری بنا کند.
طراحی سولانا آن را به گزینه‌ای بسیار سریع‌تر از بلاکچین های دیگر می‌کند. حتی در زمان راه‌اندازی، سرعت پردازش تراکنش آن ۱۰ هزار برابر بیت کوین و ۳۸۰۰ برابر اتریوم بود.
بیشتر بخوانید: تفاوت بلاکچین و پایگاه داده (دیتابیس) سنتی چیست؟
نظر یاکوونکو درباره میم کوین ها
رشد میم کوین ها روی سولانا، با قدرت گرفتن از پلتفرم‌هایی مانند Pump.fun، تا سال ۲۰۲۵ اکوسیستم بلاکچین را دگرگون کرد. این پلتفرم که در ژانویه ۲۰۲۴ راه‌اندازی شد، ساخت توکن را برای همگان ساده کرد و بیش از ۸ میلیون توکن به این طریق ایجاد شد. این دسترسی آسان، موجی از هیجان ایجاد کرد. کوین‌هایی مانند Peanut the Squirrel (PNUT) به‌طور موقت به سقف‌های بالای بازار رسیدند که تحت تأثیر کارمزد پایین و توان عملیاتی بالای سولانا بود.
با این حال، این فضا محل رشد کلاهبرداری‌ها نیز شد. پروژه‌هایی مانند راگ پول (rug pull) و توکن‌های جعلی (مثلاً یک حساب هک‌شده Pump.fun X که در فوریه ۲۰۲۵ توکن جعلی “PUMP” را تبلیغ کرد) میلیون‌ها دلار از سرمایه‌گذاران را به باد دادند.
یاکوونکو با دیده شک به میم کوین ها نگاه می‌کند. او در ۱۸ فوریه ۲۰۲۵ در پلتفرم ایکس نوشت که میم کوین ها شبیه جعبه‌های شانسی کندی کراش هستند و هیچ ارزشی ندارند. او معتقد است که این کوین ها فقط به خاطر هیجان معامله مورد استفاده قرار می‌گیرند و ذاتاً بی‌ارزش هستند.
موضع یاکوونکو درباره قوانین رمز ارز در آمریکا
به‌عنوان یک چهره برجسته در صنعت بلاکچین، یاکوونکو صحبت‌های زیادی درباره مقررات رمز ارز ها در ایالات متحده می‌کند. او معتقد است که ابهام در قوانین، توسعه را به کشورهای دیگر سوق می‌دهد. برای مثال، در سال ۲۰۱۸ ایالات متحده ۴۲٪ از توسعه‌دهندگان متن‌باز بلاکچین جهان را داشت، اما این عدد طی پنج سال به ۲۲٪ کاهش یافته است.
او گفته: «یک اقتصاد کارآمد نباید کل یک صنعت را به خاطر رفتار بد برخی افراد مجازات کند. بسیاری از ما اینجا هستیم چون می‌خواهیم ارزش واقعی خلق کنیم و می‌خواهیم ارزش‌های آمریکایی، بنیان شرکت‌هایی باشند که بیشترین تأثیر را در دنیا دارند.»
به‌طور شگفت‌انگیزی، این بنیانگذار اوکراینی با ایده ایجاد ذخیره رمز ارزی ایالات متحده مخالف است و آن را برخلاف تمرکززدایی می‌داند. همچنین او مکرراً ادعاهایی را که می‌گویند سولانا می‌خواهد وارد ذخیره رمز ارزی آمریکا شود که توسط دونالد ترامپ پیشنهاد شده، رد کرده است.
او بارها مواضع SEC را در خصوص رمز ارز ها به چالش کشیده و خواستار قوانین شفاف و قابل اجرا، مانند تعریف اینکه چه توکن‌هایی اوراق بهادار هستند، شده و مخالف شیوه اجرای صرف قوانین از طریق شکایت‌هایی مانند شکایت سال ۲۰۲۳ از بایننس است.
او خواستار حذف نظارت دولت‌ها نیست، بلکه معتقد است دولت آمریکا باید در تحقیق و توسعه بلاکچین سرمایه‌گذاری کند، درست مثل دستاوردهایی که در گذشته مانند GPS و اینترنت حمایت کرد. از بسیاری جهات، او نمایانگر یک موضع میانه‌رو میان دیدگاه‌های آزادی‌خواهانه و طرفدار قانون‌گذاری برای منافع عمومی صنعت بلاکچین است.
بیش از ۴۰۰ پروژه شناخته‌شده وب ۳ بر بستر سولانا فعالیت دارند که در پلتفرم‌هایی مانند Moralis Web3 Wiki و فروشگاه اپلیکیشن Alchemy فهرست شده‌اند. این برنامه‌ها شامل حوزه‌هایی چون بازی، دیفای (DeFi) و NFT هستند.
بیشتر بخوانید: NFTهای هنر مولد چه هستند؟
چالش‌ها و جنجال‌های سولانا
با وجود رشد سریع، سولانا با چالش‌هایی نیز مواجه شده است. این شبکه در سال‌های ابتدایی خود چندین بار از کار افتاد، از جمله در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ که به دلیل ازدحام شبکه و باگ‌های نرم‌افزاری، ساعت‌ها از دسترس خارج شد.
منتقدان این اتفاقات را نشانه‌ای از مصالحه با تمرکزگرایی دانستند و پرسیدند که آیا سولانا برای رسیدن به سرعت بالا، غیرمتمرکز بودن را قربانی کرده است؟ یاکوونکو و تیمش پاسخ دادند و ارتقاهایی مانند پروتکل QUIC و اولویت‌بندی تراکنش بر اساس وزن سهام ارائه دادند تا شبکه پایدارتر شود. تا سال ۲۰۲۵، سولانا بهبود زیادی در زمان فعالیت خود نشان داده و استقامت خود را اثبات کرده است، هرچند این مشکلات اولیه هنوز هم در جامعه رمز ارز محل بحث است.
رقبای جدیدی مانند Aptos و Sui که توسط مهندسان سابق متا ایجاد شده‌اند، با پردازش موازی و سرعت بالا سولانا را به چالش می‌کشند، اما برتری پنج‌ساله سولانا و اکوسیستم قوی آن، تا سال ۲۰۲۵ همچنان مزیتی ملموس برای آن ایجاد کرده است. در مقابل، بیت کوین با تنها ۷ تراکنش در ثانیه و تمرکز بر امنیت به جای سرعت، مقایسه قابل‌توجهی نیست و در جایگاه متفاوتی قرار دارد.
سولانا در سقوط FTX در سال ۲۰۲۲ آزمایش بزرگی را پشت سر گذاشت. سم بنکمن-فرید (Sam Bankman-Fried)، مؤسس این صرافی، یکی از حامیان اصلی سولانا بود و با سقوط آن، قیمت سولانا (SOL) افت شدیدی کرد، زیرا اعتماد سرمایه‌گذاران از بین رفت. توکن بومی سولانا، SOL، برای انجام تراکنش‌ها، تضمین امنیت شبکه از طریق سهام‌گذاری و اجرای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یاکوونکو به‌سرعت فاصله خود را از FTX مشخص کرد و تأکید داشت که ارزش واقعی سولانا در فناوری آن است، نه هیاهوی سرمایه‌گذاری. این چالش‌ها رهبری یاکوونکو را به آزمون کشید، اما رویکرد عمل‌گرایانه‌ی او، پذیرش نقص‌ها، به‌روزرسانی سریع و تمرکز بر نیاز کاربران، باعث شد سولانا دوباره جایگاه خود را پیدا کند و تا سال ۲۰۲۵ به‌عنوان یکی از برترین بلاکچین ها تثبیت شود.
آینده‌ی سولانا
هدف اصلی یاکوونکو این است که سولانا به ستون فقرات سیستم مالی غیرمتمرکز و اپلیکیشن‌های وب ۳ تبدیل شود. می‌توان گفت این هدف تا حدی محقق شده و اکنون گام بعدی، گسترش پذیرش جهانی این نوع فناوری است.
آینده هیجان‌انگیز است، زیرا هوش مصنوعی، بلاکچین و رمز ارز ها در مسیر تبدیل شدن به نسل آینده دنیای دیجیتال رقابت می‌کنند. اما برای موفقیت سولانا در این مسیر، تمرکز تیم توسعه روی بهبودهای فنی کسل‌کننده است که بستر را برای اپلیکیشن‌های جدید فراهم می‌کند. تمرکز زیادی روی مقیاس‌پذیری بیشتر از طریق فناوری‌هایی مانند شاردینگ وجود دارد و همچنین هدف، رسیدن به میلیون‌ها کاربر از طریق تعاملات موبایلی با بلاکچین است.
به گفته‌ی آناتولی یاکوونکو، سولانا به زیرساختی نامرئی برای اکثر اپلیکیشن‌ها تبدیل خواهد شد. این شبکه فراتر از دنیای رمز ارز به کاربردهای روزمره خواهد رفت، با تجربه کاربری روانی که فناوری پشت آن را پنهان می‌کند.
سوالات متداول
1. سولانا چه تفاوتی با اتریوم دارد؟
سولانا از مکانیزم اجماع Proof of History (PoH) استفاده می‌کند که به آن اجازه می‌دهد تا تراکنش‌ها را سریع‌تر و با ظرفیت بالاتر از اتریوم پردازش کند. این موضوع باعث شده تا سولانا به عنوان یک پلتفرم سریع‌تر و کارآمدتر شناخته شود.
2. سولانا چگونه امنیت خود را تأمین می‌کند؟
سولانا از مکانیسم‌های امنیتی مانند Tower BFT (Byzantine Fault Tolerance) و تأییدکنندگان غیرمتمرکز برای تأمین امنیت شبکه استفاده می‌کند. این سیستم به اعتبارسنج‌ها کمک می‌کند تا تراکنش‌ها را به‌طور امن تأیید کنند.
3. چه پروژه‌هایی بر بستر سولانا ساخته شده‌اند؟
سولانا میزبان بسیاری از پروژه‌ها در زمینه‌های مختلف از جمله دیفای (DeFi)، NFT، و بازی‌های بلاکچینی است. برخی از این پروژه‌ها به دلیل سرعت بالا و هزینه پایین تراکنش‌ها، محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند.
4. چرا سولانا در سال‌های ابتدایی خود دچار مشکلات فنی شد؟
سولانا در سال‌های ابتدایی با مشکلاتی مانند ازدحام شبکه و باگ‌های نرم‌افزاری روبرو شد. این مشکلات ناشی از رشد سریع کاربران و تراکنش‌ها و طراحی اولیه بلاکچین بود که به دلیل تقاضای بالا به‌روز نشده بود.
5. آینده سولانا و تغییرات در بازار کریپتو به چه شکلی خواهد بود؟
با توجه به تمرکز بر مقیاس‌پذیری و توسعه فناوری‌های جدید، سولانا می‌تواند در آینده به یک زیرساخت کلیدی برای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و خدمات مالی غیرمتمرکز تبدیل شود. همچنین انتظار می‌رود که روندهای جدید در بازار کریپتو به رشد بیشتر این پلتفرم کمک کند.
