شاخص ترس و طمع چیست و چه کاربردی دارد؟

زمانی که به عنوان یک تریدر وارد بازار ارزهای دیجیتال می‌شوید، شاخص‌هایی را برای اندازه‌گیری مناسب بودن و یا نبودن شرایط خرید و فروش ارز دیجیتال در اختیار خواهید داشت. یکی از این شاخص‌ها با نام شاخص ترس و طمع شناخته می‌شود که ارزش بسیار زیادی را برای سرمایه‌گذاران به همراه دارد.

در ادامه این مطلب قصد داریم که با شاخص ترس و طمع بیش‌تر آشنا شده و ببینیم که آیا در ترید ارزهای دیجیتال باید از آن استفاده کرد یا خیر؟

شاخص ترس و طمع چیست؟

شاخص ترس و طمع Fear and Greed یکی از کاربردی‌‌ترین مواردی شناخته می‌شود که کاربر ارز دیجیتال ممکن از آن استفاده کند. این شاخص مرتبط با احساسات و روانشناسی بازار بوده و برای اندازه‌گیری احساس عمومی بازار مورد توجه است.

خروجی شاخص ترس و طمع عددی است مابین ۱ تا ۱۰۰ که عدد ۱ نشان دهنده ترس شدید بازار (extreme fear) و بالا بودن فشار فروش بوده و از طرف دیگر، عدد ۱۰۰ به معنی طمع شدید (extreme  greed)  و بالا بودن فشار خرید در انواع بازار ارزهای دیجیتال است. در این راستا می‌توان گفت که کاربران می‌توانند با استفاده از ارقام این شاخص فرصت را غنیمت شمرده و در زمانی که این شاخص بر روی عدد ۱ شناسایی شد، برای خرید ارز مورد نظر خود اقدام کنند. در این شرایط بخش عمده بازار به فکر فروش ارز دیجیتال است که فرصت خرید ارز را با قیمت مناسب فراهم می‌کند. در شرایط دیگر کاربران می‌توانند، زمانی که شاخص بر روی عدد ۱۰۰ بود، برای فروش ارزهای خود اقدام کنند. در این حالت بخش عمده بازار قصد خرید ارز را دارند که این قضیه موجب افزایش قیمت شده و بهترین زمان ممکن  برای فروش است. 

نحوه عملکرد شاخص ترس و طمع چگونه است؟

همانطور که در قسمت فوق بیان شد، این شاخص به منظور سنجش احساسات بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما نحوه عملکرد و قسمت‌هایی که برای این امر مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل چه مواردی هستند؟ به طور کلی ۷ بخش مهم در فرایند این شاخص دخیل است که شامل:

تغییرات قیمت سهام

نوسانات بازار از طریق مقایسه سطح شاخص S&P500، با میزان تعادل خود در ۱۲۵ روز اندازه‌گیری می‌شود. اگر عدد حاصل شده کمتر از میزان تعادل باشد، ترس بر بازار غالب است و در صورتی هم که بالاتر از میزان تعادل باشد، طمع بر بازار غالب می‌باشد.

قدرت قیمت سهام

قدرت قیمت سهام به نسبت سهامی که در ۵۲ هفته به بالاترین و پایین‌ترین حد خود در بورس اوراق بهادر نیویورک رسیده باشد، بستگی دارد. از این تعداد، سهام‌هایی که در طی ۵۲ هفته به بالاترین حد خود می‌رسند، نشان‌دهنده طمع بیش‌تر بازار و تعداد سهامی که در ۵۲ هفته به پایین‌ترین حد خود می‌رسند، نشان‌ دهنده ترس حاکم بر بازار است.

وسعت قیمت سهام

وسعت قیمت سهام به شکل روزانه با مقایسه سهام‌ در حال پیشرفت و سهام در حال کاهش اندازه‌گیری و سنجش می‌شود.

امکان خرید و فروش

امکان خرید و فروش بر اساس نسبت حجم حق فروش و حق خرید محاسبه می‌شود. زمانی که فعالیت‌های معاملاتی در مسیر فروش بیش‌تر باشد، منجر به ترس و زمانی ‌که فعالیت‌های معاملاتی در راستای خرید افزایش یابد، طمع غالب می‌گردد.

نوسانات بازار

شاخص VIX (Volatility) برای نشان ‌دادن نوسانات بازار استفاده می‌شود؛ هرچه نوسانات قیمت بازار بیش‌تر باشند، میزان ترس نیز افزایش یافته که خود باعث هدایت قیمت‌ها به یک سو می‌شود.

تقاضا برای اوراق قرضه

در شرایط تقاضا برای اوراق قرضه، سرمایه‌گذاران بیش از آنکه متوجه ریسک کار باشند، نگران بازدهی آن هستند که این خود موجب غالب ‌بودن طمع می‌شود.

تقاضای پناهگاه امن (اوراق بدون ریسک)

هنگامی ‌که ترس بر بازار حاکم است، سرمایه‌گذاران برای حفظ سرمایه خود، آنها را از بورس خارج کرده و یا به سرمایه‌های امنی تبدیل می‌کنند که این فرایند به Risk off Trade معروف است. در راستای این افزایش تقاضایی که برای سرمایه‌های امن رخ می‌دهد؛ این مسئله نشان ‌دهنده افزایش سطح ترس می‌باشد.

مزایا و معایب شاخص ترس و طمع

استفاده از این شاخص مزایا و معایبی را به همراه دارد که شامل موارد زیر است:

مزایای شاخص ترس و طمع

• شاخص احساسات برای تحلیل‌های تکنیکال و تحلیل بنیادی نیز کاربرد بسیار دارند.
• شاخص ترس و طمع برای تشخیص بهترین زمان خرید و فروش بسیار کاربردی است. 
• این شاخص‌ها به شما کمک می‌کنند تا از وسوسه‌های معاملاتی خود جلوگیری کنید.
• این شاخص از هفت مؤلفه تشکیل شده است که به هیچ متغیری وابسته نبوده و این امر تأثیرات عوامل خارجی را که ممکن است بر یکی از متغیرها اثرگذار باشد را از بین می‌برد.

معایب شاخص ترس و طمع

• عواملی که به اصلاحات عمده و نزولی بازار اشاره دارند، ناشی از شاخص‌های ترس و طمع نیستند، بلکه بیش‌تر مرتبط با عوامل اقتصادی هستند.
• گاهی اوقات ترس شدید به معنای فرصت‌های کوتاه‌ مدت است؛ در صورتی ‌که در مواقعی دیگر ممکن است سرآغاز بازار نزولی باشد. همچنین برعکس این اتفاق برای طمع نیز صدق می‌کند؛ بنابراین هنگام معامله باید عوامل دیگری نیز در نظر گرفته شود. این شرایط نشان می‌دهد که شاخص احساسات به تنهایی پاسخگوی نیازها نیست.
• شاخص‌های احساسات بازار نمی‌توانند رویدادهای غیرقابل پیش‌بینی را که موجب به هم ریختگی بازار می‌شوند را پیش‌بینی کنند.

عوامل مؤثر در شاخص ترس و طمع

عوامل مختلفی بر روی شاخص ترس و طمع تأثیر می‌گذارند که در این بخش به بررسی آنها می‌پردازیم.

نوسانات قیمت (۲۵٪)

بازار ارزهای دیجیتال هم مانند خیلی از بازارهای ملی دیگر شاهد نوسانات قیمت است. زمانی که این نوسانات بیش از اندازه افزایش پیدا می‌کند در واقع نشانه‌ای از ترس موجود در بازار است. نوسان بیش‌تر بازار با ترس همبستگی مثبت دارد.

حجم بازار (۲۵٪)

حجم معاملات بر سر یک دارایی، نشان دهنده میزان طمع کاربران برای خرید آن است. منظور این است که هر چه میزان طمع کاربران برای خرید و فروش یک ارز زیاد باشد، نمایانگر حجم بالای معاملات و اگر تمایل کمی برای معاملات وجود داشته باشد، نشان دهنده این است که حجم معاملات کاهش پیدا کرده است.

رسانه‌های اجتماعی (۱۵٪)

رسانه‌های اجتماعی مانند توئیتر، اینستاگرام و موارد مشابه به آنها تأثیر بسیار زیادی بر روی ارزش‌گذاری ارزهای دیجیتال دارند؛ بدین شکل که هر چه درباره ارز خاصی بیش‌تر صحبت شود، موجب تغییرات زیادی در قیمت آن خواهد شد.

نظرسنجی‌ها (۱۵٪)

نظرسنجی‌های بزرگی هستند که در سطح کل بازار برگزار شده و تعداد قابل توجهی نیز در آنها شرکت می‌کنند. هر مقدار که علاقه به شرکت در این نظرسنجی‌ها بیش‌تر باشد، منجر به افزایش شاخص می‌شود که نشان دهنده افزایش طمع بازار است.

شاخص دامیننس یا تسلط بازار (۱۰٪)

زمانی که یک ارز دیجیتال بیش‌ترین سهم بازار را در بحث خرید و فروش خود در اختیار داشته باشد، تسلط آن ارز در شرایط بازار بسیار زیاد خواهد بود. مثلاً اگر که رمز ارز بیت‌کوین روندی صعودی داشته باشد، دیگر آلت‌کوین‌ها حجم کمتری از معاملات را در اختیار خواهند داشت. این تسلط باعث حرکت شاخص به سمت ترسو بودن می‌شود؛ به این علت که سرمایه‌گذاران بر این باور خواهند بود که بازار بیت‌کوین بسیار مناسب‌تر و امن‌تر است.

تمایلات یا ترندها (۱۰٪)

این شاخص میزان جست‌ و جوی بیت‌کوین یا عبارات و کلمات کلیدی مرتبط به آن را در گوگل بررسی نموده و در صورت رویت روند افزایشی، این مسئله نشان‌ دهنده بازاری با روند صعودی خواهد بود.

نحوه اندازه‌گیری شاخص ترس و طمع

هر یک از موارد فوق اشاره شده، تأثیر خاصی بر شاخص ترس و طمع داشته و اهمیت هر کدام در روند حرکتی این شاخص قابل رویت است. شاخص ترس و طمع با اندازه‌گیری هر یک از فاکتور‌ها محاسبه می‌شود؛ مثلاً شاخص بر روی عدد ۵۰، مقداری خنثی محسوب شده و به معنای این است که شرایط بازار در حالتی قرار دارد که تمایل بیش‌تری میان خرید و فروش وجود ندارد. در ادامه به بررسی حالت‌های مختلف شاخص می‌پردازیم.

بررسی حالات مختلف شاخص ترس و طمع

حالات مختلف شاخص احساسات را می‌توان در موارد زیر دسته‌بندی کرد:

۱- بازه ۰ الی ۲۴: ترس مطلق در بازار (رنگ نارنجی)

۲- بازه ۲۵ الی ۴۹: ترس درجه دو در بازار حاکم است (رنگ زرد)

۳- بازه ۵۰ تا ۷۴: طمع سطحی سرمایه‌گذاران و معامله‌گران (سبز کم رنگ)

۴- بازه ۷۵ تا ۱۰۰: وجود طمع شدید حاکم بر بازار (سبز پر رنگ)

هنگامی که یک بازار در ترس مطلق فرو رفته باشد، نشان‌ دهنده ارزان بودن ارزهای دیجیتال نسبت به ارزش واقعی آنها است. ترس شدید در بازار رمز ارزها ممکن است منجر به اشباع فروش و ترس بیش از حد شود.

در شرایط برعکس، طمع مخالف ترس است. در اینجا احتمال اینکه قیمت رمز ارزها بیش از حد واقعی آنها تعیین شده باشد و به نوعی قیمت موجود حبابی باشد بسیار زیاد است.

آیا باید از شاخص ترس و طمع در معاملات ارزهای دیجیتال استفاده کرد؟

همانطور که احتمالاً شنیده‌اید، یکی از بدترین کارهایی که می‌توانید در زمان معاملات انجام دهید؛ اسیر شدن در احساسات است. این مسئله می‌تواند به راحتی شما را به سمت مخالف سودآوری سوق دهد که شما را تا مرحله از دست رفتن دارایی پیش می‌برد. بر همین اساس استفاده از یک یا چند شاخص که در اینجا شاخص ترس و طمع مدنظر است، می‌تواند بسیار حیاتی باشد. به کمک این شاخص است که کاربران می‌توانند احساسات کلی موجود در بازار را به طور لحظه‌ای درک نموده و در قبال آن بهترین تصمیمات ممکن را اتخاذ کنند. پس در جواب اینکه آیا باید از شاخص ترس و طمع استفاده کنیم یا نه؟ باید بگوییم که استفاده از این شاخص برای هدایت صحیح معاملات کاربر می‌تواند بسیار مفید باشد؛ چرا که شرایط ترس و طمع بازار را سنجیده و معامله را به سمت سودآوری سوق می‌دهد.

آشنایی با شاخص ترس و طمع یا همان شاخص احساسات از موارد پر کاربرد بازار ارزهای دیجیتال بوده که به کمک آن می‌توان بهترین تصمیمات لازم را در قبال معاملات انجام داد.