آنچه در این مطلب می‌خوانید:

هش ریت چیست؟ Hash Rate یکی از اصطلاحات رایج ارزهای دیجیتاله که عمدتا تو زمینه استخراج ارز دیجیتال و شبکه های مبتنی بر اثبات کار استفاده میشه. هش ریت یعنی اینکه ماینرها چقدر سریع میتونن معماهای رمزنگاری رو حدس بزنن و برای شبکه بلاکچین هش تولید کنند. هر چه قدرت پردازش کل شبکه بیشتر باشه، امنیت اون هم بالاتر میره و حمله کردن به اون تقریبا غیرممکن میشه.
تو این مقاله توضیح میدیم که هش ریت دقیقا چیه، چطور اندازه گیری میشه، چه نقشی تو امنیت شبکه داره و چرا یکی از مهم ترین شاخص های صنعت کریپتو محسوب میشه.

هش ریت (Hash Rate) چیست؟

برای اینکه بدونید هش ریت چیست، اون رو در دو بخش متفاوت توضیح دادیم تا هم با مفهوم اون آشنا بشید و هم اینکه بدونید چطور امنیت شبکه بلاکچین رو تامین میکنه.

تعریف و مفاهیم پایه

هش ریت همون قدرت پردازش ماینره؛ یعنی اینکه یه دستگاه استخراج یا کل شبکه بلاک چین در هر ثانیه چند بار میتونه یه عبارت رمزنگاری شده رو حدس بزنه و یه هش جدید بسازه. هرچقدر تعداد این حدس ها بیشتر باشه، یعنی دستگاه سریع تره و قدرت بیشتری داره.

تو شبکه های مبتنی بر الگوریتم اثبات کار (POW)، ماینرها برای تولید بلاک جدید باید اطلاعات تراکنش ها رو همراه با یه عدد تصادفی به اسم نانس داخل تابع هش قرار بدن. این کار باعث میشه دستگاه هر بار یه خروجی جدید بسازه که بهش میگیم هش بلاک.

بیشتر بخوانید: الگوریتم اجماع اثبات کار در بلاکچین چیست؟

رسیدن به هش صحیح بلاک، کاملا شانسیه و تنها راهش اینه که دستگاه تعداد خیلی زیادی ورودی مختلف رو امتحان کنه. همین قدرت امتحان کردن رو هش ریت میگن.

برای اینکه راحت تر متوجه موضوع بشید، یه مثال ساده میزنیم:

فرض کنید یه نفر یه عبارت 64 کاراکتری کاملا تصادفی تو ذهنش داره. ماینرها باید با سرعت بالا، عبارت های مختلف رو حدس بزنن تا شاید یکی از حدس ها دقیقا با همون عبارتی که طرف تو ذهنش داره یکی بشه. کار استخراج دقیقا همینه.

نقش هش ریت در امنیت شبکه بلاک‌چین و دشواری ماینینگ

وقتی میگیم یه ماینر 110 تراهش بر ثانیه قدرت داره، یعنی اون دستگاه میتونه در هر ثانیه 110 تریلیون هش مختلف رو حدس بزنه تا شاید یکی از اونها دقیقا با هش مدنظر شبکه یکی باشه. ماینری که زودتر به هش صحیح برسه، بلاک جدید رو تولید میکنه و پاداشش رو هم میگیره.

هرچی مجموع هش ریت کل شبکه بیشتر باشه:

  • حمله به شبکه سخت تر میشه
  • اجرای حمله 51 درصد تقریبا غیرممکن میشه
  • پیدا کردن (یا بهتر بگیم تولید) بلاک جدید سخت تر و رقابتی تر میشه
  • سختی ماینینگ بالاتر میره

به همین دلیل هش ریت یکی از مهم ترین شاخص های امنیت و سلامت یه شبکه اثبات کار محسوب میشه.

هش و تابع هش چیست؟

تابع هش اساس کار استخراج ارزهای دیجیتاله و یه تابع یه طرفه هست که به ازای ورودی با اندازه دلخواه، یک خروجی با طول ثابت و منحصر به فرد تولید میکنه. تو این توابع ممکنه ورودی یه حرف، یه جمله یا یک کتاب باشه اما در نهایت خروجی یک اندازه ثابت داره و با کوچکترین تغییر تو ورودی، خروجی به طور کامل تغییر میکنه.

یکی دیگه از ویژگی های مهم توابع هش اینه که با داشتن خروجی از یه تابع، نمیتونید اطلاعات ورودی رو به دست بیارید. بنابراین، هش به خروجی توابع هش گفته میشه و به کل این فرآیند هشینگ گفته میشه.

تابع هش

ماهیت کار تو شبکه های مبتنی بر اثبات کار به این صورته که شبکه مقدار خروجی خود رو برای یه بلاک تعیین میکنه. ماینرها طی فرآیند هشینگ، با قرار دادن اطلاعات تراکنش و یه مقدار تصادفی به نام نانس، هش تولید شده رو با هش مورد نظر شبکه برای اون بلاک مقایسه میکنن. اگه هش درست باشه و سایر ماینرها صحت اون را تایید کنن، بلاک مورد نظر به شبکه اضافه میشه. هر چه سرعت و توانایی حل تابع هش ماینر با تنظیم مقادیر نانس بیشتر باشه، شانس اون ​​برای برنده شدن بیشتر میشه.

اندازه‌گیری و واحدهای هش ریت

همونطوری که میدونید هش ریت نشون دهنده قدرت و سرعت یه ماینر در حدس زدن هش صحیح بلاکه؛ بنابراین برای درک بهتر اون نیاز به سنجش هش ریت، راه ها و ابزارهای سنجش و همچنین واحدهای سنجشه که مفهوم اندازه گیری مقدار هش ریت را برای ما روشن کنه.

روش‌ها و ابزارهای سنجش

برای اندازه گیری هش ریت از چند روش مختلف استفاده میشه:

  • نرم افزارهای مانیتورینگ سخت افزار: نرم افزارهایی مثل CGMiner و BFGMiner برای ماینرهای ASIC و NiceHash Miner یا HiveOS برای کارت های گرافیک، هش ریت لحظه ای و متوسط دستگاه، دمای سخت افزار، مصرف برق و وضعیت فن ها رو نشون میدن.
  • استخرهای ماینینگ (Mining Pools): استخرها هش ریت واقعی هر ماینر و کل شبکه رو بر اساس ارسال سهم (Share) محاسبه میکنن. این روش خیلی دقیقه و به ماینر اجازه میده بررسی کنه آیا دستگاه به اندازه وعده داده شده کار میکنه یا نه.
  • ابزارهای آنلاین و محاسباتی: سایت هایی مثل WhatToMine و CryptoCompare هش ریت تقریبی دستگاه ها را بر اساس الگوریتم استخراج، قدرت سخت افزار و توان مصرفی محاسبه میکنن. این روش برای تخمین درآمد و مقایسه دستگاه ها کاربرد داره.
  • تست های داخلی دستگاه: برخی ماینرها امکان اجرای تست داخلی دارن تا هش ریت واقعی سخت افزار بدون اتصال به شبکه اندازه گیری بشه. این روش معمولا برای تشخیص مشکلات سخت افزاری یا بررسی اورکلاک استفاده میشه.

نکته مهم: هش ریت فقط به سخت افزار دستگاه بستگی نداره؛ الگوریتم استخراج و تنظیمات نرم افزاری هم نقش مهمی دارن. یه دستگاه ممکنه برای الگوریتم SHA سریع باشه اما برای الگوریتم Script ضعیف تر عمل کنه.

واحدهای رایج اندازه گیری هش ریت

واحد اصلی اندازه گیری هش ریت، هش بر ثانیه (H/s) هست. یعنی تعداد حدس هایی که یه دستگاه تو یه ثانیه میتونه بزنه. مثلا اگه دستگاهی هش ریت 60 H/s داشته باشه، یعنی در هر ثانیه 60 تا حدس برای پیدا کردن هش بلاک ارائه میکنه.

واحدهای رایج هش ریت به شرح زیرند:

  • H/s (هش بر ثانیه) → هر یه حدس در ثانیه
  • KH/s (کیلو هش بر ثانیه) → هزار حدس در ثانیه
  • MH/s (مگا هش بر ثانیه) → یک میلیون حدس در ثانیه
  • GH/s (گیگا هش بر ثانیه) → یک میلیارد حدس در ثانیه
  • TH/s (ترا هش بر ثانیه) → یک تریلیون حدس در ثانیه
  • PH/s (پتا هش بر ثانیه) → یک کوادریلیون حدس در ثانیه
  • EH/s (اگزا هش بر ثانیه) → یک کوینتیلیون حدس در ثانیه

اهمیت هش ریت چیست؟

اهمیت هش ریت رو میشه از چند نظر بررسی کرد؛ اینکه چرا اصولا هش ریت اینقدر مهمه؟

هش ریت یعنی امنیت شبکه

هرچي هش ريت يه شبکه بالاتر باشه، دست بردن تو اون شبکه سخت تر ميشه. چون براي حمله 51 درصدی، يه هکر بايد بیش از 51 درصد از قدرت شبکه رو در اختیار داشته باشه؛ چيزي که براي شبکه هايي مثل بيت کوين عملا غيرممکنه.

بیشتر بخوانید: بهترین راهکارهای امنیت بلاکچین

هش ريت يعني سختي استخراج

هش ريت بالا يعني ماینرهاي بيشتري دارن کار ميکنن. وقتي تعداد ماینرها زياد بشه، شبکه براي اينکه بلاک ها زودتر از حد معمول ساخته نشن، سختي استخراج رو بالا ميبره. تو بيت کوين هم اين سختي هر 2016 بلاک به صورت خودکار تنظيم ميشه.

هش ريت يعني سلامت شبکه

وقتي هش ريت يه شبکه رشد ميکنه، يعني ماینرهاي بيشتري فعالن و شبکه تو يه وضعيت پايدار و سالمه. اما افت شديد هش ريت ميتونه نشون دهنده یه مشکل باشه؛ مثلا خاموش شدن دستگاه ها، گروني برق يا اينکه استخراج براي ماینرها صرفه اقتصادي نداشته باشه. به همين خاطر هش ريت يه جورايي «نبض شبکه» هم حساب ميشه.

تأثیر هش ریت بر درآمد ماینرها و بازار

هر چقدر هش ریت شبکه بالاتر میره، رقابت سخت تر و سهم ماینرهای کوچک کمتر میشه، اما در عوض امنیت و ثبات شبکه بیشتر میشه. همین موضوع باعث میشه هش ریت علاوه بر استخراج، روی رفتار بازار و اعتماد سرمایه گذارها هم اثر مستقیم داشته باشه.

افزایش هش ریت

رابطه قدرت هش و پاداش بلاک

قدرت هش هر ماینر تعیین میکنه تو رقابت پیدا کردن هش بلاک چقدر شانس داره. هش ریت بالاتر یعنی: احتمال بیشتر ثبت بلاک، سهم بیشتر از پاداش و درآمد پایدارتر در طول زمان.

چون شبکه بیت کوین از میلیون ها دستگاه قدرتمند تشکیل شده، یک ماینر تنها، عملا شانسی برای پیدا کردن بلاک نداره. به همین خاطر استخراج فردی تقریبا حذف شده و همه برای داشتن شانس واقعی، به استخرهای ماینینگ ملحق میشن تا قدرت هش اون‌ها تجمیع بشه و امکان دریافت پاداش بیشتر بشه.

اثر افزایش یا کاهش هش ریت بر قیمت و وضعیت شبکه

تغییرات هش ریت فقط یک موضوع فنی نیست؛ وقتی هش ریت بالا میره، شبکه امن تر، احتمال حمله ۵۱ درصد کمتر و اعتماد بازار بیشتر میشه؛ اما رقابت، سخت تر و درآمد ماینرهای ضعیف کمتر میشه.

در مقابل وقتی هش ریت پایین میاد، امنیت شبکه کمی کاهش پیدا میکنه و سهم پاداش برای ماینرهای قوی بیشتر میشه. سختی استخراج بعد از مدتی کاهش پیدا میکنه و دوباره شرایط برای ماینرهای کوچک بهتر میشه.

کلا بالا و پایین شدن هش ریت، هم روند اقتصادی استخراج رو مشخص میکنه و هم احساس بازار رو تحت تاثیر قرار میده.

ارتباط بین سود ماینرها، هش ریت و سختی شبکه چگونه است؟

هش ریت، سختی شبکه و سود ماینرها همیشه یه چرخه منظم میسازن. وقتی ماینرهای بیشتری وارد شبکه میشن، قدرت پردازش یا همون هش ریت بالا میره. شبکه برای حفظ تعادل، سختی استخراج رو افزایش میده تا سرعت تولید بلاک ثابت بمونه. اما همین افزایش سختی، رقابت و مصرف انرژی رو بیشتر میکنه و در نهایت سود ماینرها کاهش پیدا میکنه.

به زبان ساده:

ورود ماینر بیشتر = هش ریت بالاتر = سختی بیشتر = کاهش سود ماینرها.

این رابطه باعث میشه استخراج همیشه به سمت تعادل حرکت کنه و شبکه از نظر امنیت و پایداری در وضعیت پایدار باقی بمونه.

رابطه هش ریت و مصرف انرژی

هر چقدر هش ریت یه شبکه بالاتر بره، یعنی ماینرهای بیشتری فعالن و در نتیجه برق بیشتری مصرف میشه. این رابطه کاملا مستقیمه: هش ریت بالا = مصرف انرژی بیشتر.

هش ریت

شبکه هایی مثل بیت کوین به خاطر رقابت شدید بین ماینرها، مصرف انرژی خیلی بالایی دارن و همین موضوع همیشه محل بحث بوده. طبق تخمین های جدید، مصرف برق شبکه بیت کوین در سال تقریبا در حد مصرف یه کشور متوسط اروپاییه و عددی در حدود چند ده تا حدود ۱۰۰ تراوات ساعت در سال اعلام میشه.

بیشتر بخوانید: کم مصرف ترین ماینر های بازار در سال 2025

البته این مصرف انرژی لزوما هدر رفت نیست. چون اگه بیت کوین را با صنعت هایی مثل استخراج طلا یا تولید و جابجایی پول سنتی مقایسه کنیم، مصرفش حتی کمتر هم هست. از طرفی بخش زیادی از انرژی مورد استفاده ماینرها از برق ارزون یا انرژی های تجدیدپذیر تامین میشه.

جمع بندی

اگه بخوایم یه مرور کلی کنیم که بدونی هش ریت چیست، باید بگیم همون قدرت حدس زدن ماینرهاست. هر چی یه دستگاه یا کل شبکه بتونه تو هر ثانیه هش های بیشتری بسازه، امنیت شبکه بالاتر میره و این‌که رقابت استخراج سخت تر میشه.

هش ریت بالا یعنی هک شدن تقریبا غیرممکنه، سختی ماینینگ بیشتره و ماینرها باید قوی تر ظاهر بشن تا شانس گرفتن پاداش رو داشته باشن.

در طول مقاله از تعریف هش ریت تا روش های اندازه گیریش، تاثیرش روی امنیت، درآمد ماینرها و حتی وضعیت بازار کریپتو رو کامل توضیح دادیم. در نهایت، هش ریت رو میشه نبض یه شبکه اثبات کار دونست؛ هر وقت بالا بره یعنی شبکه سرحال و امنه و هر وقت پایین بیاد یعنی یه جای کار میلنگه.

سوالات متداول

هش ریت دقیقا یعنی چی؟

هش ریت یعنی قدرت پردازش ماینرها برای حدس زدن جواب درست. هر چی این عدد بالاتر باشه یعنی شبکه قوی تر، امن تر و استخراج سخت تره.

چرا هش ریت برای امنیت شبکه مهمه؟

چون هر چی هش ریت بالا باشه، اجرای حمله به شبکه سخت تر میشه. به زبان ساده، شبکه ای که قدرت پردازشی بیشتری داره به این راحتی هک نمیشه.

چه عواملی باعث بالا رفتن یا پایین اومدن هش ریت میشن؟

سختی شبکه، قیمت ارز دیجیتال، قدرت دستگاه ماینینگ و هزینه برق بیشترین تاثیر رو دارن. وقتی استخراج سود بیشتری بده، هش ریت هم معمولا بالا میره.

آیا هش ریت فقط روی درآمد ماینرها تاثیر داره؟

نه، علاوه بر درآمد ماینرها، روی امنیت شبکه و حتی احساس بازار هم تاثیر میذاره. بعضی وقت ها افزایش هش ریت میتونه نشونه سلامت شبکه و آینده مثبتش باشه.

آیا هش ریت تنها مختص شبکه بیت کوین است؟

خیر، هر ارز دیجیتالی که استخراج داره و با الگوریتم اثبات کار کار ميکنه هش ریت داره. فقط نوع الگوریتم و روش حدس زدن هش ها از یه ارز تا ارز دیگه فرق ميکنه.