فورک چیست؟ تعریف اصطلاحات فورک

هر نرم‌افزاری برای تغییر پویایی و ارتقا از طریق پیشنهادات کاربران و توسعه دهندگان خود، نیازمند بروزرسانی است که در فرهنگ لغت رمزنگاری آن را “فورک” می‌نامند.  اما به طور دقیق‌تر فورک چیست؟ برنامه‌نویسان ارزهای دیجیتال برای کنترل و ارتقای ارزهای دیجیتال، برنامه‌ و قوانینی را ایجاد می‌کنند که بلاکچین بر مبنای همین قوانین کار می‌کند. این قوانین می‌توانند مربوط به بزرگی بلاک‌ها، محاسبه‌ کارمزدها، دستمزد ماینرها و غیره باشند. در ادامه قصد داریم تا به شکلی اساسی شما را با فرایند فورک آشنا کنیم، پس با ما همراه باشید.

فورک چیست؟ 

یک نمونه از این قوانین افزایش زمان هر بلاک در ارز دیجیتال است، مثلاً این زمان برای اتریوم به ۱۴ ثانیه و برای بیت‌کوین به ۱۰ دقیقه رسیده است. نمونه‌ دیگر هم مربوط به سرعت تراکنش در این ارزها است که سرعت تراکنش اتریوم حداکثر ۱۶ تراکنش در ثانیه و برای بیت‌کوین حداکثر ۷ تراکنش در ثانیه به ثبت رسیده است. این قوانین در طی فورک ارز دیجیتال، یعنی با اضافه شدن این قوانین به بلاکچین ارز مورد نظر در شبکه آن به اجرا در می‌آیند.

فورک بیت کوین چیست؟ 

فورک بیت‌کوین چیست؟ فورک بیت‌کوین به تغییرات و اضافه شدن قوانین جدید به بلاکچین بیت‌کوین به منظور بروزرسانی سیستم شبکه آن گفته می‌شود. برخلاف تصور رایج، به کارگیری فورک در تمام بسترهای مبتنی بر بلاکچین و نه فقط بلاکچین بیت‌‌کوین، امکان‌پذیر است.

چرا فورک شدن در بازار ارز دیجیتال اتفاق می‌افتد؟

از آنجایی که بلاکچین شبکه‌‌ ارزهای دیجیتال اغلب غیرمتمرکز هستند، نمی‌توانیم مثل کامپیوترهای خانگی یا سرورهای یک شرکت، به ‌راحتی اقدام به بروزرسانی آنها کنیم؛ بلکه باید این بروزرسانی را بر روی خود نرم‌افزار آن و تمام و یا اکثر نودهای شبکه اعمال گردد. این بروزرسانی‌ها معمولاً بنا به دلایل زیر رخ می‌دهند:

راه ‌حلی برای جلوگیری از اختلاف نظرهای فنی

زمانی که افراد مهم مرتبط با یک سیستم با یکدیگر دچار اختلاف نظرهای اساسی در ساختار سیستم می‌شوند، در اینجا با انجام فرایند فورک به اینگونه مسائل رسیدگی می‌کنند تا با ایجاد زنجیره جدید، اختلاف نظرات توسعه دهندگان، بنیان‌گذاران و به طور کلی افراد تأثیرگذار سیستم از بین برود.

برای نمونه می‌توان به بیت‌کوین کش یکی از فورک‌های بیت‌کوین اشاره کرد که در سال ۲۰۱۷ میلادی به ‌علت اختلاف نظرهای گسترده درباره مقیاس‌پذیری بیت‌کوین ایجاد شد. در اینجا بخشی از توسعه دهندگان بیت‌کوین به علت ناراضی بودن از سرعت انجام تراکنش‌ها دست به این اقدام زده و توانستند سرعت تراکنش‌های شبکه را به هشت برابر تعداد معمول افزایش دهند.

بازیابی مبلغ از دست رفته از طریق سیستم فورک

وجود باگ‌های مختلف بر روی سیستم شبکه بلاکچین هر ارز می‌تواند کار را برای هکرها آسان نموده و از این طریق دارایی کاربران به خطر افتد. در وجود چنین مسائلی همیشه سعی می‌شود که با انجام فورک، ضعف‌های سیستم را بر طرف کرده و خطر از دست رفتن سرمایه کاربران را از بین ببرند. برای مثال در سال ۲۰۱۶ بعد از رخ‌ دادن هک DAO و از دست رفتن میلیون‌ها دلار از سرمایه کاربران؛ توسعه‌دهندگان این سیستم و بنیان‌گذاران اتریوم مجبور به ارائه فورک شدند تا بتوانند اعتماد مردم را دوباره بدست آورند. با وجود اینکه این فورک انتقادات زیادی را به همراه داشت، اما با حمایت ویتالیک بوترین از این تصمیم، فرایند فورک نیز اجرایی شد.

فورک شبکه به منظور افزایش قابلیت‌ها و اعمال قوانین کاربردی

به طور روزمره شما شاهد بروزرسانی نرم‌افزارهای مختلف دنیا هستید که مشابه این موضوع برای بلاکچین ارزهای دیجیتال هم صدق می‌کند. یعنی توسعه دهندگان بلاکچین مورد نظر با تغییرات و افزونه‌های جدید سعی می‌کنند تا با بروز نگه داشتن سیستم و همچنین ارتقا آن، دارایی کاربران را از دسترس هکرها حفظ نموده و در کنار آن کیفیت و کمیت فعالیت‌های آن را گسترش می‌دهند. بروزرسانی سگویت (SegWit) که در سال ۲۰۱۷ بر روی شبکه بیت‌کوین انجام شد، نمونه‌ای از این فورک‌ها می‌باشد که در راستای رفع دو مشکل عمده سیستم پیاده‌سازی شد. هدف از این فورک، در درجه اول فراهم ‌آوردن شرایطی برای محافظت از انعطاف‌پذیری تراکنش‌ها و در گام بعدی افزایش ظرفیت بلاک  در شبکه بلاکچین بیت‌‌کوین بود.

فورک شبکه به ‌منظور تقسیم اجماع

از فورک‌ در بعضی از بلاکچین‌ها به منظور تقسیم قدرت اجماع شبکه بین چند زنجیره موازی استفاده می‌گردد. در چنین مواردی، زنجیره بلاکچین در راستای افزایش مقیاس‌پذیری و همچنین افزایش سرعت تأیید تراکنش‌ها، به چند زنجیره موازی و هماهنگ تقسیم می‌شود که هرکدام از آنها اعتبارسنج‌های مختص خود را دارند. این روش در نسخه دوم اتریوم (Ethereum2.0) قرار است که مورد استفاده قرار گیرد و به شاردینگ معروف است.

نوع دیگری از این فورک‌ها هم هستند که به نام شاردینگ ناهمگون شناخته می‌شوند؛ شاردینگ‌های ناهمگون در بلاکچین‌های نسل سوم مورد استفاده قرار می‌گیرند. در شاردینگ ناهمگون، شبکه از ابتدا به چندین زنجیره موازی با قوانین اجماع و اعتبارسنج‌های مجزا تقسیم می‌شود که هر کدام از این زنجیره‌ها یک شارد یا یک پاراچین نامیده می‌شوند.

انواع فورک در ارز دیجیتال

سافت فورک و هارد فورک دو نوع فورک موجود هستند. اگر به زبان ساده بیان شود، تنها تفاوت این دو فورک در این است که سافت فورک از نسخه قبلی نرم‌افزار نیز پشتیبانی می‌کند، در حالی که هارد فورک یک تغییر دائمی است که با نسخه قبلی خود سازگار نیست. یک سافت فورک نشان دهنده تغییرات جزئی در زنجیره بوده و همانطور که از نام هارد فورک مشخص است، تغییرات آن معمولاً اساسی‌تر ­و بنیادی‌تر هستند.

سافت فورک چیست؟

ارتقا سازگار با نسخه قبلی پروتکل سافت فورک نام دارد؛ به این معنی می‌باشد که حتی پس از ایجاد فورکی که منجر به تشکیل یک زنجیره جدید می‌شود، گره‌های قبلی هنوز هم می‌توانند معاملات را پردازش کنند. با این حال، بلوک‌های قدیمی نیز باید از قوانین جدید تعریف شده پیروی کنند.

اگر کاربری علاقه‌ای به استفاده از نسخه پیشرفته نداشته باشد، همچنان می‌تواند به استفاده از نسخه قدیمی خود ادامه دهد. برای انجام سافت فورک، تأیید اکثر اعضای زنجیره‌ لازم است.

این نوع فورک‌ها برای اجرای قوانین جدید فقط به اکثر ماینرها برای بروزرسانی نیاز دارند، در مقابل، یک هارد فورک برای ارتقا و توافق نسخه جدید به همه گره‌ها نیاز دارد.

هارد فورک چیست؟

هارد فورک یک تغییر اساسی در پروتکل شبکه است که باعث می‌شود بلوک‌ها و تراکنش‌های نامعتبر قبلی معتبر شوند، یا بالعکس. یک هارد فورک نیاز به ارتقا همه گره‌ها یا کاربران، به جدیدترین نسخه نرم‌افزار پروتکل دارد.

هارد فورک نسبت به سافت فورک پیچیده‌تر است؛ زیرا تغییرات قابل توجهی را در پروتکل شبکه اعمال می‌کند. این تغییرات به قدری گسترده هستند که منجر به ایجاد دو ارز رمزپایه متمایز می‌شود که یکی بدون تغییر باقی مانده و دیگری به نسخه کاملاً جدیدی تغییر یافته است. پس از تقسیم، معاملات انجام شده در بلاکچین قبلی توسط زنجیره جدید قابل تشخیص نخواهد بود. یکی از نمونه‌های شناخته شده هارد فورک در بیت‌‌کوین، بیت‌کوین کش نام دارد. از انواع هارد فورک‌های اجرا شده می‌توان به هارد فورک بیت‌کوین، هارد فورک اتریوم و هارد فورک کاردانو نیز اشاره داشت.  

هارد فورک‌ها بر اساس عملکرد در شبکه بلاکچین به دو دسته کلی هارد فورک‌های برنامه‌ریزی ‌شده و هارد فورک‌های بحث برانگیز تقسیم می‌شوند که هارد فورک‌های بحث برانگیز معمولاً برای اختلاف نظر بین اعضای شبکه اتفاق می‌افتند و موجب این می‌شوند که بخشی از شرکت‌کنندگان، زنجیره‌ی جدیدی که از نظر خودشان بهتر است را با تغییرات عمده‌ای در کد ایجاد کنند. همچنین در هارد فورک‌های برنامه‌ریزی شده هم یک بروزرسانی در پروتکل هستند که از ابتدا در نقشه‌ راه پروژه در نظر گرفته می‌شود. از آنجایی که این بروزرسانی در راستای ارتقای قابلیت‌ها و ویژگی‌های بلاکچین صورت می‌گیرد، تمامی کاربران آن به زنجیره‌ جدید رجوع برده و نرم‌افزار خود را آپدیت می‌کنند.

هارد فورک بیت‌کوین چیست؟

در اثر فرایند فورک، ارزهای دیجیتال مختلفی با نام‌های مشابه بیت‌کوین ظاهر شده‌اند که از جمله آنها می‌توان به بیت‌کوین کش و بیت‌کوین گولد نیز اشاره کرد. در این بین شاید بیت‌کوین کش به عنوان بهترین فورک بیت‌کوین شناخته شود که در سال ۲۰۱۷ رخ داد. در واکنش به  SegWit، تعدادی از کاربران و توسعه دهندگان بیت‌کوین تصمیم به شروع یک هارد فورک گرفتند تا از بروزرسانی‌های پروتکل جلوگیری کنند که بیت‌کوین کش نتیجه این هارد فورک بود. همچنین بیت‌کوین گولد هم هارد فورکی بود که چندین ماه بعد از بیت‌کوین کش اجرایی شد و هدف آن احیای عملکرد استخراج با کارت گرافیک‌های اصلی بود. در اینجا توسعه دهندگان این ارز احساس می کردند که استخراج از لحاظ تجهیزات و سخت‌افزار مورد نیاز کاربران نیز بسیار تخصصی شده و نیاز است تا کمی راه‌اندازی آن آسان‌تر گردد.

هارد فورک اتریوم چیست؟

هارد فورک اتریوم چندین بار رخ داده است که یکی از معروف‌ترین آنها هارد فورک برنامه‌ریزی شده‌ای است که به نام هارد فورک لندن نیز شناخته می‌شود. این هارد فورک که حاوی پنج پیشنهاد بود با هدف بهینه‌سازی عملکرد و ارتقای قابلیت‌های بلاکچین اتریوم، در تاریخ ۴ اوت ۲۰۲۱ انجام شد. یکی از این بروزرسانی‌ها، ۱۵۵۹ EIP نام دارد که مکانیسمی برای محدودکردن تدریجی رشد عرضه اتر را ارائه می‌دهد و به موجب آن، با انجام هر تراکنش مقدار متغیری اتر از گردش خارج می‌شود. این تغییر در نهایت به کاهش کارمزد‌ تراکنش‌های اتر منجر می‌گردد.

از دیگر هارد فورک‌های به وقوع پیوسته اتریوم که از انواع هارد فورک‌های بحث برانگیز به شمار می‌رود، به‌ منظور خنثی‌ کردن تأثیرات هکی که در یکی از برنامه‌های غیرمتمرکز آن در سال ۲۰۱۶ اتفاق افتاد، این هارد فورک به وقوع پیوست. زمانی که این هارد فورک انجام شد، بخشی از کاربران آن بنا به هر دلیلی از مقاومت خود کوتاه نیامده و بروزرسانی موجود حاصل از فورک را انجام ندادند. به این گروه از سیستم‌های بروز نشده اتریوم کلاسیک (ETC) گفته می‌شود.

هارد فورک کاردانو چیست؟

شاید مهم‌ترین هارد فورک رخ داده برای کاردانو، هارد فورک آلونزو باشد که ۱۲ آگوست ۲۰۲۱ اجرایی شد. این هارد فورک امکانی را فراهم می‌کند تا قراردادهای هوشمند کاردانو با استفاده از اسکریپت‌های پلوتوس روی این بلاکچین نوشته شوند. تیم توسعه‌ دهنده کاردانو، این اسکریپت را زبانی توسعه‌ یافته برای قراردادهای هوشمند و پلتفرمی برای اجرای برنامه‌ها با استفاده از زبان برنامه‌نویسی هَسکِل (Haskell) معرفی می‌کند.

هارد فورک واسیل کاردانو

هارد فورک واسیل کاردانو که اجرای آن چند باری به تأخیر افتاده بود، سرانجام به منظور افزایش سایز بلاک‌ها و مقیاس‌پذیری کاردانو به وقوع پیوست. با این هارد فورک پیچیدگی ایجاد و استقرار برنامه‌های غیرمتمرکز بر روی کاردانو تا حد زیادی کاهش پیدا خواهد کرد.

یکی دیگر از هارد فورک‌های واسیل تمرکز بر اسکریپت‌های پلوتوس است. اسکریپت به برنامه‌های کوچکی گفته می‌شود که با زبان‌های برنامه‌نویسی و با هدف جلوگیری از انجام وظایف تکراری و خودکار کردن آنها نوشته می‌شود. در اینجا با اسکریپت پلوتوس، کارایی شبکه بالاتر خواهد رفت؛ زیرا دیگر نیازی نیست تا اسکریپت در هر تراکنش گنجانده شود.

تفاوت هارد فورک و سافت فورک چیست؟  

هارد فورک و سافت فورک اساساً یکسان هستند؛ به این معنا که وقتی کد موجود در پلتفرم یک ارز رمزنگاری شده تغییر می‌کند، هنگام ایجاد نسخه جدید، یک نسخه قدیمی در شبکه باقی می‌ماند. با استفاده از یک سافت فورک، فقط یک بلاکچین معتبر باقی می‌ماند و کاربران از آن برای بروزرسانی نیز استفاده می‌کنند. به طور کلی یک هارد فورک دو بلاکچین ایجاد می‌کند، اما یک سافت فورک تنها به یک مورد نیاز دارد.

با توجه به تفاوت در امنیت بین فورک‌های سخت و نرم، تقریباً همه کاربران و توسعه­ دهندگان خواستار هارد فورک هستند، به این دلیل است که حریم خصوصی حاصل از یک هارد فورک بهتر از سافت فورک عمل می‌کند.

هارد فورک در بلاکچین     

هارد فورک زمانی رخ می‌دهد که گره‌های جدیدترین نسخه بلاکچین، دیگر نسخه‌های قدیمی بلاکچین را نپذیرند. افزودن یک قانون جدید به سیستم شبکه، اساساً یک فورک در بلاکچین ایجاد می‌کند که از مسیر بلاکچین جدید پیروی کرده و نوع دیگر آن در مسیر قدیمی ادامه می‌یابد. به طور کلی، پس از مدت کوتاهی، مواردی که در زنجیره قدیمی قرار دارند، متوجه می‌شوند که نسخه بلاکچین آنها منسوخ شده و یا غیرمرتبط است که در این صورت مجبورند تا به آخرین نسخه ارتقا یابند.

آیا فورک بر قیمت ارز دیجیتال تأثیر می‌گذارد؟

به طور کلی هارد فورک‌های زیادی در بلاکچین ارزهای دیجیتال رخ می‌دهند که هر کدام از آنها با دیگری تفاوتی داشته و تأثیر متفاوتی را هم بر روی قیمت ارز خواهد داشت. از آنجایی که هارد فورک‌ها به شکلی بنیادی‌تر بر روی ارزهای دیجیتال اثر می‌گذارند؛ بر همین اساس وقوع آنها منجر به تغییرات ویژه‌ای در قیمت ارزها خواهد شد که هر چه فورک رخ داده موفق‌تر باشد به حتم موجب خوشنودی بیش‌تر سرمایه‌گذاران و تغییرات مثبتی بر روی قیمت می‌شود.