لیدو (Lido) یک راهکار نوین برای استیکینگ است که برخی از مشکلات رایج مثل قفل شدن دارایی‌ها، نیاز به مقدار مشخص اولیه برای استیک کردن و پیچیدگی‌های فنی را حل کرده است. استیکینگ در دنیای ارزهای دیجیتال به عنوان روشی محبوب برای کسب درآمد غیرفعال شناخته می‌شود. پلتفرم لیدو این امکان را به کاربران می‌دهد که ارزهایی مانند اتریوم (ETH) و سولانا (SOL) را بدون قفل شدن دارایی‌ها و بدون نیاز به دانش فنی خاص، استیک کنند. در این مقاله از کریپتونگار، به معرفی کامل پلتفرم لیدو و مزایای آن می‌پردازیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
لیدو چیست؟
لیدو دائو (Lido DAO) یک پلتفرم استیکینگ غیرامانی (non-custodial) برای بلاکچین‌های شناخته‌شده‌ای مانند اتریوم و سولانا است. این پلتفرم به کاربران عادی و کسب‌وکارها امکان می‌دهد تا ارزهای دیجیتال خود را برای استیکینگ در شبکه‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake یا PoS) استفاده می‌کنند، واریز کنند و به‌صورت دوره‌ای پاداش بگیرند. همچنین خرید و فروش ارز دیجیتال لیدو دائو نیز در بسیاری از صرافی‌های معتبر امکان‌پذیر است.
سازمان خودگردان غیرمتمرکز لیدو (DAO) این امکان را به کاربران می‌دهد که بدون نگرانی از قفل شدن بلندمدت دارایی‌ها، بدون نیاز به رعایت حداقل مقدار تعیین شده توسط برخی شبکه‌ها و یا بدون نیاز به راه‌اندازی و نگهداری نرم‌افزارهای خاص استیکینگ، توکن‌های خود را به‌راحتی سپرده‌گذاری کنند.
در پلتفرم لیدو، علاوه بر پاداش‌هایی که از طریق استیک کردن توکن‌ها در شبکه بلاکچین لایه اول (مانند اتریوم) دریافت می‌شود، کاربران یک توکن پاداش دیگر نیز دریافت می‌کنند که به نسبت ۱:۱ با دارایی‌های استیک‌شده اصلی آنها برابر است و نقدشوندگی دارایی استیک شده را حفظ می‌کند. لیدو این روش منحصربه‌فرد را «لیکویید استیکینگ» (Liquid Staking) می‌نامد.
پیش از بررسی دقیق چگونگی عملکرد این روش، بهتر است با اجزای اصلی اکوسیستم لیدو آشنا شویم. اپلیکیشن‌های استیکینگ لیدو، سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) و توکن بومی LDO، ساختار بنیادین این پلتفرم را تشکیل میدهند. از آنجایی که لیدو یک پروتکل استیکینگ غیرمتمرکز است، مسئولیت اصلی حاکمیت، تصمیم‌گیری‌ها و نگهداری پلتفرم بر عهده اعضای لیدو دائو است.
این سازمان همچنین مسئولیت توزیع منابع موجود در خزانه لیدو و تامین هزینه‌های ضروری مانند توسعه نرم‌افزار، بازاریابی و اجرای پروژه‌های مبتنی بر جامعه را بر عهده دارد. در راستای حفظ شفافیت و ساختار غیرمتمرکز DAO، تمامی تصمیمات، پیشنهادها و به‌روزرسانی‌های مربوط به پلتفرم به‌صورت کاملا شفاف و با مشارکت جامعه انجام می‌شوند.
بیشتر بخوانید: استیکینگ چیست؟ کسب درآمد ارز دیجیتال از روش استیک
لیدو دائو چگونه کار می‌کند؟
از زمان راه‌اندازی پلتفرم لیدو در دسامبر ۲۰۲۰، تمرکز اصلی این پروژه بر ارائه خدمات استیکینگ برای شبکه اتریوم بوده است. با این حال، با گسترش فعالیت‌ها، اکنون این پلتفرم از پروتکل‌های استیکینگ سایر بلاکچین‌های مطرح نیز پشتیبانی می‌کند. به طور خاص، لیدو دائو در مارس ۲۰۲۱ قابلیت استیکینگ در شبکه ترا (Terra) را معرفی کرد و در سپتامبر ۲۰۲۱ نیز استیکینگ در شبکه سولانا را به خدمات خود افزود.
برخلاف بسیاری دیگر از ارائه‌دهندگان خدمات استیکینگ، پاداش‌های استیکینگ در لیدو دائو به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که نقدشوندگی دارایی استیک شده کاربر حفظ شود. برای مثال، زمانی که کاربران توکن اتر (ETH) خود را از طریق لیدو استیک می‌کنند، در ازای آن توکن stETH (staked ETH) دریافت می‌کنند.
به طور مشابه، افرادی که توکن‌های LUNA را در شبکه ترا (قبل از تغییرات اخیر آن) استیک می‌کردند، توکن bLUNA دریافت می‌نمودند و کسانی که توکن SOL را در شبکه سولانا استیک می‌کنند، توکن stSOL دریافت می‌نمایند. این توکن‌های مشتق شده، نماینده دارایی اصلی استیک شده به همراه پاداش‌های انباشته شده هستند.
این توکن‌های مشتق‌شده (مانند stETH یا stSOL) نقدشونده هستند و می‌توانند در اکوسیستم لیدو و همچنین در سایر پلتفرم‌های محبوب دیفای (DeFi) مانند Yearn Finance، Curve Finance و MakerDAO مورد استفاده قرار گیرند.
برای نمونه، دارندگان توکن stETH می‌توانند توکن‌های خود را در استخر نقدینگی stETH-ETH در پلتفرم Curve سپرده‌گذاری کنند تا به‌طور همزمان از سه منبع درآمد بهره‌مند شوند؛ کارمزد معاملات استخر، پاداش‌های تامین نقدینگی از سوی Curve و پاداش‌های استیکینگ اتریوم از طریق لیدو. این قابلیت، انعطاف‌پذیری و بهره‌وری سرمایه را برای کاربران به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: دائو (DAO) چیست؟ معرفی سازمان خودگردان غیرمتمرکز و ارزهای دیجیتال آن
چگونه استیکینگ را در پلتفرم لیدو شروع کنیم؟
فرآیند استیک کردن دارایی‌ها در پلتفرم لیدو بسیار ساده و کاربرپسند طراحی شده است. در اینجا، مراحل استیک کردن اتریوم را گام به گام توضیح می‌دهیم:
- ۱. به وب‌سایت رسمی استیکینگ لیدو به آدرس stake.lido.fi مراجعه کنید.
- ۲. کیف پولی را که می‌خواهید متصل کنید، انتخاب نمایید.
- 3. در این مرحله، نرخ سود سالانه (APR) که لیدو در حال حاضر برای پاداش‌های استیکینگ ارائه می‌دهد را مشاهده خواهید کرد. مقدار ETH که می‌خواهید استیک کنید را وارد کنید.
- 4. جزئیات تراکنش را بررسی کرده و سپس روی «Confirm» کلیک کنید.
پس از تکمیل، توکن stETH به کیف پول شما واریز می‌شود و پاداش‌های استیکینگ به‌صورت دوره‌ای دریافت خواهد شد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) در بلاک چین و ارز دیجیتال
مزایای پروتکل لیدو برای اتریوم
لیدو با رفع چالش‌های استیکینگ سنتی اتریوم، به‌ویژه در دوره گذار به اتریوم ۲.۰، مزایای متعددی ارائه می‌دهد:
- عدم نیاز به حداقل مقدار: برخلاف استیک مستقیم اتریوم که نیاز به ۳۲ ETH دارد، لیدو امکان استیک مقادیر کم را فراهم می‌کند.
- نقدشوندگی: توکن‌های مشتقه مانند stETH قابل معامله هستند و مشکل قفل شدن دارایی را حل می‌کنند.
- سهولت استفاده: کاربران بدون نیاز به دانش فنی یا راه‌اندازی نود اعتبارسنج می‌توانند استیک کنند.
این مزایا با مراحل توسعه اتریوم ۲.۰ به شرح زیر، همخوانی دارند:
- زنجیره بیکن (فاز صفر): در دسامبر ۲۰۲۱ راه‌اندازی شد و PoS را به اتریوم آورد.
- ادغام (فاز یک): در سال ۲۰۲۲، زنجیره بیکن با شبکه اصلی اتریوم ادغام شد.
- شارد چین‌ها (فاز دو): در سال ۲۰۲۳، ظرفیت شبکه برای پردازش تراکنش‌ها و کاهش کارمزدها افزایش یافت.
لیدو با تجمیع توکن‌های کاربران و تخصیص آنها به نودهای اعتبارسنج، الزامات استیکینگ اتریوم را برآورده می‌کند، بدون اینکه نودها به دارایی‌های کاربران دسترسی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: شاردینگ در بلاکچین چیست و چگونه مقیاس پذیری را بهبود می‌دهد؟
پاداش‌های استیکینگ اتریوم از طریق Lido
گرچه فرآیند کلی استیکینگ ممکن است ساده به نظر برسد، اما چالش‌های استیک مستقیم ETH در شبکه اتریوم، به‌خصوص در دوره گذار و پس از آن، ممکن است باعث کاهش مشارکت کاربران عادی شود. برای مثال، برای تبدیل شدن به یک ولیدیتور مستقل در شبکه اتریوم، کاربران باید حداقل ۳۲ توکن ETH را استیک کنند که با توجه به قیمت ETH، این مقدار برای بسیاری از افراد قابل توجه است و تعداد مشارکت‌کنندگان بالقوه را به‌شدت محدود می‌کند. لیدو این مشکل را با امکان‌پذیر کردن استیک مقادیر کوچک ETH، بدون نیاز به رعایت حداقل ۳۲ ETH، حل می‌کند.
برای استیک کردن مستقیم در شبکه اتریوم، همچنین نیاز به دانش فنی قابل توجهی برای راه‌اندازی، نگهداری و مدیریت یک نود ولیدیتور وجود دارد. پروتکل لیدو به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به درگیر شدن با پیچیدگی‌های راه‌اندازی یک نود اعتبارسنج، در فرآیند استیکینگ مشارکت کنند. علاوه بر این، در مراحل اولیه پس از راه‌اندازی زنجیره بیکن، کاربرانی که ETH استیک می‌کردند، نمی‌توانستند تا زمان فعال‌سازی کامل برداشت‌ها، دارایی خود را آزاد کنند. لیدو با صدور توکن‌های مشتق‌شده و نقدشونده مانند stETH، این مشکل را نیز برطرف کرده و مسئله ناکارآمدی سرمایه و عدم دسترسی به دارایی‌های قفل شده را حل می‌کند.
لیدو با اینکه فرآیند استیکینگ را برای کاربران ساده کرده، همچنان باید قوانین شبکه اتریوم را رعایت کند. این پلتفرم، توکن‌های ETH کاربران را جمع‌آوری کرده و آنها را به گروهی از نودهای حرفه‌ای و معتبر اختصاص می‌دهد تا شرایطی مثل حداقل ۳۲ ETH برای هر ولیدیتور رعایت شود. برخلاف بعضی از پلتفرم‌های دیگر، لیدو از این نودها نمی‌خواهد که به اندازه دارایی کاربران، وثیقه بگذارند.
در عوض، لیدو دائو فقط یک مقدار اولیه از توکن حاکمیتی خود یعنی LDO از آنها دریافت می‌کند. این نودها هیچ‌وقت به دارایی ETH کاربران دسترسی مستقیم ندارند؛ فقط قراردادهای هوشمند لیدو آن را مدیریت می‌کنند. این روش باعث می‌شود هم امنیت دارایی کاربران حفظ شود و هم ولیدیتورها راحت‌تر بتوانند در شبکه فعالیت کنند.
بیشتر بخوانید: گس اتریوم (Gas) یا سوخت شبکه اتریوم چیست و چگونه محاسبه می شود؟
ریسک‌های استیکینگ در لیدو چیست؟
اکنون، بیایید برخی از معایب استیکینگ در پلتفرم Lido را مرور کنیم:
- کارمزدها: لیدو ۱۰٪ از پاداش‌های استیکینگ را به عنوان کارمزد دریافت می‌کند.
- فرآیند برداشت: برداشت اتریوم (ETH) در لیدو معمولا بین ۱ تا ۵ روز طول می‌کشد. این مدت زمان می‌تواند در شرایط خاص (مانند “حالت پناهگاه” که در شرایط بسیار نامطلوب شبکه فعال می‌شود) بیشتر هم باشد.
- باگ‌های قرارداد هوشمند: این امکان وجود دارد که قراردادهای هوشمند لیدو دارای باگ یا آسیب‌پذیری باشند. با این حال، باید توجه داشت که قراردادهای هوشمند لیدو متن‌باز هستند و به‌طور منظم ممیزی می‌شوند.
- ریسک‌های بلاکچین/ ولیدیتورها: هرگونه ریسک مرتبط با بلاکچین اتریوم یا ولیدیتورهای خاص در این شبکه می‌تواند در مورد لیدو نیز صدق کند.
- ریسک قیمت: stETH به دلیل محدودیت‌های برداشت، ممکن است قیمت stETH پایین‌تر از ارزش ذاتی آن باشد.
جمع بندی
لیدو با ارائه لیکویید استیکینگ، فرآیند استیکینگ در بلاکچین‌های PoS مانند اتریوم و سولانا را ساده و انعطاف‌پذیر کرده است. این پلتفرم با حذف موانعی مانند حداقل مقدار سپرده، قفل شدن دارایی‌ها و نیاز به دانش فنی، به تریدرها امکان می‌دهد به‌راحتی درآمد غیرفعال کسب کنند. بااین‌حال، توجه به ریسک‌هایی مانند کارمزد ۱۰ درصدی و خطرات قراردادهای هوشمند ضروری است. لیدو به دلیل شفافیت، نقدشوندگی و سهولت استفاده، یکی از بهترین گزینه‌ها برای استیکینگ در فضای ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود.