اگر با پلتفرم‌های امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) آشنایی داشته باشید، به طور قطع بارها اصطلاح ضرر ناپایدار یا Impermanent Loss را شنیده‌اید. ضرر ناپایدار یک ویژگی ذاتی است که در نوع خاصی از بازار به نام بازارساز خودکار (AMM) وجود دارد. ارائه نقدینگی به استخر نقدینگی صرافی‌های غیر متمرکز (DEX) می‌تواند یک سرمایه‌گذاری سودآور باشد، اما باید مفهوم ضررهای ناپایدار را درک کنید و قبل از سرمایه‌گذاری در این صرافی‌ها  در مورد آن اطلاعات کاملی داشته باشید.

حجم و نقدینگی پروتکل‌های DeFi مانند Uniswap ،SushiSwap یا PancakeSwap در سال‌های اخیر به طور چشم‌گیری افزایش یافته است. این پروتکل‌های نقدینگی تقریباً به هر کسی که سرمایه‌ای دارد اجازه می‌دهد معامله کند و کارمزد معاملاتی کسب کند. اما اگر بخواهیم برای پلتفرم‌های مشابه فوق نقدینگی تامین کنیم چه باید بدانیم؟ در این مقاله یکی از مهمترین مفاهیم دیفای یعنی ضرر ناپایدار که عاملی کلیدی در تعیین سود یا زیان کسب و کار دیفای است را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

فهرست مطالب

ضرر ناپایدار چیست و چه تاثیری بر نقدینگی پروتکلهای دیفای دارد؟

ضرر ناپایدار زمانی رخ می‌دهد که قیمت توکن‌های شما نسبت به زمانی که آنها را به یک استخر نقدینگی سپرده‌اید تغییر کند. هرچه این تغییر بیشتر باشد، ضرر ناپایدار بیشتر خواهد بود.

استخرهای نقدینگی که قیمت آنها در محدوده کوچکی باقی می‌ماند کمتر در معرض ضررهای ناپایدار قرار خواهند گرفت. به عنوان مثال، استیبل کوین‌ها دارای محدوده قیمتی نسبتاً محدودی هستند. در این حالت، ریسک زیان‌های ناپایدار برای تامین‌کنندگان نقدینگی کمتر است.

ضرر ناپایدار

اما اگر تامین‌کنندگان نقدینگی (LP) در معرض زیان‌های احتمالی هستند، پس چرا به تامین نقدینگی ادامه می‌دهند؟ به این دلیل است که ضررهای ناپایدار را می توان با کارمزدهای معاملاتی جبران کرد. در واقع، حتی استخرهای Uniswap که کاملاً در برابر زیان‌های ناپایدار آسیب‌پذیر هستند، با کارمزد معاملاتی که در این استخرها پرداخت می‌شود، همچنان می‌توانند بسیار سودآور باشند.

صرافی Uniswap برای هر معامله 0.3 درصد کارمزد دریافت می‌کند که مستقیماً به ارائه‌دهندگان نقدینگی داده می‌شود. اگر حجم معاملات یک استخر بالا باشد، با وجود ریسک بالای زیان‌های ناپایدار، ممکن است همچنان تامین نقدینگی سودآور باشد. البته سودآوری بیشتر به پروتکل عرضه نقدینگی استخر، دارایی‌های سپرده شده و حتی شرایط عمومی بازار ارز دیجیتال بستگی دارد.

ضررهای ناپایدار چگونه رخ می‌دهد؟

برای درک بهتر ضرر ناپایدار، ابتدا باید مفهوم بازارسازهای خودکار (AMM) و نقش معامله‌گران آربیتراژ را درک کنیم.

معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز توسط بازارسازهای خودکار انجام می‌شود. این ابزارها امکان داد و ستد خودکار ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به مجوز و با استفاده از استخرهای نقدینگی فراهم می‌کنند. در واقع بازارسازهای خودکار را می‌توان موتورهای معاملاتی صرافی‌های غیرمتمرکز در نظر گرفت که قیمت ارزهای دیجیتال در آن با معادلات ریاضی تعیین می‌شود و به بازارساز خودکار بستگی دارد.

آربیتراژ راهی برای کسب درآمد از بازار ارزهای دیجیتال است. زمانی که یک رمزارز در دو صرافی مختلف دچار تفاوت قیمت می‌شود، استراتژی آربیتراژ به منظور بهره بردن از این تفاوت قیمت استفاده می‌شود.

از آنجایی که هیچ ارتباطی بین بازارسازهای خودکار و بازارهای خارجی وجود ندارد؛ اگر قیمت توکن‌ها در بازارهای خارجی تغییر کند، AMM نمی‌تواند قیمت را به طور خودکار تنظیم کند. اینجاست که معامله‌گران آربیتراژ وارد کار می‌شوند و دارایی‌ها را با قیمت پایین خریده و با قیمت بالاتر می‌فروشند. این روند تا زمانی ادامه خواهد داشت که قیمت بازارسازها با قیمت بازارهای خارجی برابری کند. در این فرآیند، سود آربیتراژکننده از جیب تامین‌کنندگان نقدینگی (LP) حاصل می‌شود که به آن ضرر ناپایدار می‌گویند.

ضرر ناپایدار چگونه محاسبه می‌شود؟

به عنوان مثال فردی 1 اتریوم (ETH) و 100 توکن دای (DAI) را در استخر نقدینگی سپرده‌گذاری می‌کند. در بازارساز خودکاری که او انتخاب کرده، جفت ارز واریز شده باید دارای ارزش برابر باشد. بدین ترتیب در زمان واریز، قیمت هر اتریوم برابر با 100 توکن DAI است. این بدان معنی است که ارزش دلاری فعلی سپرده این شخص 200 دلار است.

علاوه بر این، در مجموع 10 اتریوم و 1000 توکن دای در این استخر وجود دارد. بنابراین این فرد مالک 10 درصد استخر است.

اگر قیمت اتر به 400 دای افزایش پیدا کند، معامله‌گران آربیتراژ DAI به استخر اضافه کرده و اترها را تا زمانی که نسبت قیمت به حالت عادی بر‌گردد، خارج می‌کنند. به یاد داشته باشید که AMMها دفترچه سفارش ندارند و فقط نسبت بین ارزها در استخر، قیمت دارایی‌های موجود در استخر را تعیین می‌کند و برای اینکه نقدینگی استخر ثابت بماند، نسبت دارایی‌های موجود با توجه به قیمت آنها متفاوت خواهد بود.

محاسبه میزان ضرر ناپایدار

همانطور که گفتیم، به دلیل آربیتراژ معامله‌گران، نسبت بین مقدار ETH و DAI در استخر تغییر کرده و اکنون 5 اتر و 2000 دای در استخر وجود دارد. اگر این فرد بخواهد سرمایه خودش را برداشت نماید، با توجه به سهم 10 درصدی او در استخر، می‌تواند 200 دای و 0.5 اتر را با مبلغی برابر 400 دلار دریافت کند. البته این شخص نسبت به زمان واریز سود خوبی به دست آورده است، اما  اگر او 1 اتر و 100 دای  خودش را در کیف‌پول نگه می‌داشت چه اتفاقی می افتاد؟ البته که 500 دلار ارزش داشت. این تفاوت قیمت بین هولد کردن و تامین مالی استخر، ضرر ناپایدار نامیده می‌شود.

پس بهتر بود این شخص به جای سرمایه‌گذاری در استخر، ارزهای خود را هولد یا نگهداری می‌کرد. البته با توجه به پایین بودن مبلغ سپرده، ضرر حاصل شده نیز قابل توجه نیست. با این حال، باید مراقب بود، زیرا زیان‌های ناپایدار می‌تواند منجر به ضررهای زیادی در بخش قابل توجهی از سپرده اولیه شود.

جلوگیری از ضرر ناپایدار

در مثال بالا، کارمزد تراکنشها در نظر گرفته نشده و در بسیاری از موارد، درآمد حاصل از کارمزد معاملات، زیان را جبران کرده و باعث سودآوری می‌شود. با تمام این توضیحات، درک مفهوم زیان ناپایدار قبل از تامین نقدینگی برای یک پروتکل DeFi بسیار مهم و ضروری است.

روشهای جلوگیری از ضرر ناپایدار

۱. اگر به طور دقیق نمی‌دانید بازار قرار است چه مراحلی را طی کند و دید روشنی از بازار ندارید، احتمال زیان‌های ناپایدار وجود دارد و باید با میزان سرمایه اندک در استخرهای نقدینگی سرمایه‌گذاری خود را شروع کنید.

۲. توجه داشته باشید که احتمال زیان‌های ناپایدار در بازارهای با نوسان کم خیلی کمتر است. بهتر است از جفت‌ استیبل کوین‌هایی مانند DAI-USDT یا UST-USDC استفاده کنید تا از ضررهای ناپایدار جلوگیری کنید. استیبل کوین‌ها ارزشی وابسته به دلار آمریکا دارند و بنابراین ارزش آنها مانند سایر ارزها نوسان ندارد.

با این حال، باید بپذیرید که ریسک کمتر به معنای پاداش کمتر است و اگر در این استخرها سپرده‌گذاری کنید، احتمالاً پاداش کمتری نسبت به استخرهای با ریسک بالاتر دریافت خواهید کرد.

۳. همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، ایجاد تعادل مجدد بین جفت ارزها در استخرها، عامل اصلی زیان ناپایدار است. می‌توانید هنگام انتخاب استخر برای استخراج نقدینگی، «استخرهای دارایی یک جانبه» را در نظر بگیرید. برای سرمایه‌گذاری در این استخرها تنها به یک توکن نیاز دارید. باز هم به دلیل ریسک پایین این نوع سرمایه‌گذاری، پاداش آن نیز کم است.

نتیجه‌گیری

ضرر ناپایدار یکی از اصول اساسی بازارساز خودکار یا صرافی‌های غیرمتمرکز است. کسانی که می‌خواهند نقدینگی را در اختیار استخر قرار دهند باید با این مفهوم آشنایی داشته باشند و بتوانند آن را در استراتژی خود محاسبه کنند. به طور خلاصه، اگر قیمت دارایی نسبت به زمان سپرده‌گذاری تغییر کند، LP با زیان ناپایدار مواجه خواهد شد.

لینک مطلب : آشنایی با ضررناپایدار

منابع:

academy.binance.com

coinmarketcap.com