هویت غیرمتمرکز و مفاهیم مرتبط با آن چیست؟

دنیای امروز همواره ارائه دهنده فناوری‌ها و پلتفرم‌های جدیدی است که در مسیر پیشرفت و توسعه فعالیت اینترنتی، نقش مهمی را ایفا می‌کنند؛ مثلاً هویت غیرمتمرکز سیستم جدیدی است که می‌تواند برای بسیاری از کاربران پر کاربرد و جذاب باشد. اینکه هویت غیرمتمرکز چه بوده و چه کاربرد‌هایی را می‌تواند داشته باشد؟ همه موارد مرتبط با آن را توضیح می‌دهیم.  

هویت غیرمتمرکز چیست؟

هویت غیرمتمرکز به معنای داشتن یک هویت دیجیتال با عدم وابستگی به یک سازمان مرکزی است. این روش به کاربران این امکان را می‌دهد تا بدون هیچگونه نیازی به یک سیستم مرکزی برای تأیید و اعتبارسنجی، اطلاعات و داده‌های خود را مدیریت کرده و در کنار آن از امنیت بالایی هم برخوردار باشند.

برای نمونه در اکثر ارزهای دیجیتال مانند بیت‌ کوین، هویت غیرمتمرکز به کاربران این اجازه می‌دهد که بدون نیاز به ثبت نام در یک سامانه‌ مرکزی، تراکنش‌های خود را انجام دهند. به این ترتیب، کاربران کنترل کاملی بر امنیت و حریم خصوصی خواهند داشت و می‌توانند به صورت ناشناس و ایمن، تراکنش‌های خود را انجام دهند.

اهمیت هویت غیرمتمرکز چیست؟

هویت غیرمتمرکز به دلیل اهمیت بالایی که در جامعه دیجیتال دارد، مورد توجه بسیاری از شرکت‌های بزرگ و همچنین کاربران مختلف دیگر قرار گرفته است. در زمینه‌هایی مانند امنیت، حریم خصوصی و کنترل اطلاعات شخصی، از آنجایی که هویت غیرمتمرکز به کاربران کمک می‌کند تا داده‌های شخصی خود را محفوظ نگه داشته و به شکلی ایمن فعالیت کنند، به همین علت هویت غیرمتمرکز در زمینه‌هایی مانند بانکداری، حمل و نقل، سلامت و… نیز می‌تواند از اهمیت زیادی برخوردار باشد.

برای مثال در سیستم بانکداری، هویت غیرمتمرکز این شرایط را فراهم می‌کند تا کاربران بدون نیاز بواسطه‌ سازمانی، تراکنش‌های مالی خود را انجام داده و در عین حال از امنیت بالایی هم برخوردار باشند. یعنی اطلاعات حساب مانند ارقام و اطلاعات شخصی فرد در اختیار سازمان خاصی قرار نگیرد.

در نمونه دیگر مثلاً در صنعت سلامت، هویت غیرمتمرکز به بیماران اجازه می‌دهد تا به صورت ایمن به اطلاعات پزشکی خود دسترسی داشته باشند و در صورت نیاز، آنها را با پزشکان و سایر افراد مرتبط به اشتراک بگذارند. این بدین معنی است که هیچ شخصی بدون اجازه شما، امکان دسترسی به اطلاعات شخصی‌تان را نخواهد داشت.

هویت غیرمتمرکز چگونه کار می‌کند؟

هویت غیرمتمرکز در ارزهای دیجیتال بر اساس شبکه‌های بلاکچین کار می‌کند. در این شبکه‌ها، هر تراکنشی به صورت یک بلاک درون شبکه مختص خود ذخیره شده و هر کدام حاوی اطلاعاتی از تراکنش‌های گذشته است. برای اینکه یک تراکنش در شبکه بلاکچین تأیید شود، باید به صورت رمزنگاری شده و توسط کاربران شبکه تأیید گردد.

مثلاً در ارزهای دیجیتال مانند اتریوم، هویت غیرمتمرکز به افراد اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به ثبت نام در یک سامانه‌ مرکزی، تراکنش‌های خود را انجام دهند. برای اینکار، کاربر باید یک کیف پول دیجیتال تهیه کند که شامل یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی است. کلید عمومی به عنوان آدرس کیف پول مانند شماره حساب بانکی افراد به عنوان محل دریافت ارز دیجیتال استفاده شده و کلید خصوصی به عنوان رمز مالکیت ارز دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زمانی که یک کاربر تراکنشی را در یکی از شبکه‌‌های بلاکچین انجام می‌دهد، اطلاعات آن تراکنش به صورت رمزنگاری شده و در بلاک جدیدی از شبکه ذخیره می‌شود؛ سپس تراکنش به صورت یک پیام به تمامی کاربران شبکه ارسال می‌شود و برای تأیید تراکنش، باید توسط کاربران شبکه تأیید شود. در این مرحله، کاربران شبکه با استفاده از کلید عمومی کاربر، اطلاعات رمزنگاری شده تراکنش را باز نموده و تراکنش را تأیید می‌کنند. پس از تأیید تراکنش، بلاک مرتبط با تراکنش به شکلی دائم در شبکه بلاکچین ذخیره می‌شود.

به طور کلی، هویت غیرمتمرکز در شبکه‌های بلاکچین، بر اساس استفاده از کلید عمومی و خصوصی کاربران و تأیید تراکنش‌ها توسط کاربران شبکه صورت می‌گیرد. این روش به کاربران اجازه می‌دهد تا به صورت ناشناس در بستر بلاکچین فعالیت کنند.

مزایای هویت غیرمتمرکز

هویت غیرمتمرکز در شبکه‌های بلاکچین از مزایای بسیاری برخوردار است که در موارد زیر به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:

حفظ حریم خصوصی: یکی از مزایای مهم هویت غیرمتمرکز، حفظ حریم خصوصی کاربران است. در این روش، هویت کاربران در شبکه بلاکچین با استفاده از کلید خصوصی رمزگذاری شده، تراکنش‌های آنها برای دیگران ناشناس هستند. این مسئله به ویژه برای کاربرانی که قصد این را ندارند که هویت خود را در ارتباطات آنلاین افشاء کنند نیز مناسب است.

امنیت بالا: هویت غیرمتمرکز امنیت بسیار بالایی را برای تراکنش‌های دیجیتال فراهم می‌کند. این امنیت به دلیل این است که هر تراکنش در بلاکچین به صورت رمزگذاری شده و در بلاک‌های متعددی در سراسر شبکه ذخیره می‌شود. به این ترتیب، هرگونه تغییر یا تقلب در تراکنش‌ها توسط هر فردی در شبکه، بسیار دشوار خواهد بود.

عدم نیاز به واسطه‌: با استفاده از هویت غیرمتمرکز، کاربران می‌توانند تراکنش‌های خود را بدون نیاز به هیچ واسطه زنده‌ای انجام دهند. به عبارت دیگر، هیچ شخص یا سازمانی به عنوان بخشی از معامله حق حضور و دخالت نخواهد داشت.

کاهش هزینه‌ها: با استفاده از هویت غیرمتمرکز، هزینه‌های مربوط به کارمزد واسطه و سایر مسائل مربوط به مراحل پردازش تراکنش‌ها به شدت کاهش می‌یابد. این مورد به ویژه برای کسب و کارهایی که در تراکنش‌های بین‌‌المللی فعالیت می‌کنند، بسیار مفید بوده و باعث افزایش سرعت و در واقع کاهش هزینه‌های تراکنش‌ می‌شود.

شفافیت: در هویت غیرمتمرکز، شفافیت بالایی برای انجام تراکنش‌ها وجود دارد. هر تراکنش به صورت عمومی در دسترس بوده و اطلاعاتی نظیر مقدار معامله و هزینه صورت گرفته برای آن، قابل رویت خواهد بود.

کاربرد گسترده: هویت غیرمتمرکز در بسیاری از صنایع مانند مالی، حمل و نقل، سلامت، زنجیره تأمین، بازی‌های آنلاین و… کاربرد دارد.

محدودیت‌های هویت غیرمتمرکز

استفاده از هویت غیرمتمرکز علاوه بر اینکه دارای مزیت‌های منحصر به فردی می‌باشد، از یک سری محدودیت‌ها هم برخوردار است که برخی از موارد آن شامل موارد زیر می‌باشد:

عدم قابلیت بازگشت: یکی از محدودیت‌های هویت غیرمتمرکز، عدم قابلیت بازگشت تراکنش‌ها است. این بدین معنی می‌باشد که در صورت انجام تراکنش و به ثبت رسیدن آن، امکان بازگشت آن تقریباً غیرممکن است.

امکان از دست دادن کلید خصوصی: در صورت گم شدن کلید خصوصی، کاربر دارایی خود را از دست می‌دهد.

مشکلات مربوط به ارتباطات شبکه: برخی اختلالات شبکه مانند اختلال در ارتباطات شبکه، تأخیر در پردازش تراکنش‌ها و موارد مشابه ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در انجام تراکنش‌ها گردد.

محدودیت در حجم تراکنش‌ها: امکان انجام تراکنش در تمام شبکه‌های بلاکچین به شکل نامحدود وجود نداشته و در برخی از آنها محدودیت خرید وجود دارد.

سرعت پردازش پایین تراکنش‌ها: در بعضی از شبکه‌های غیرمتمرکز، سرعت پردازش تراکنش‌ها بسیار کند است. این مسئله می‌تواند در برخی از موارد حساس، مشکلاتی را ایجاد کند.

مشکلات مرتبط با قانونی بودن: امروزه بسیاری از قوانین و مقررات مربوط به استفاده از شبکه‌های غیرمتمرکز در بسیاری از کشورها وضعیت نامشخصی دارند. به عبارت دیگر، در برخی از کشورها، استفاده از این شبکه‌ها قانونی می‌باشد، در حالی که در برخی دیگر این استفاده غیرقانونی است. این مسئله می‌تواند منجر به ایجاد مشکلاتی برای برخی از کاربران و شرکت‌های فعال در این زمینه شود.

کاربرد هویت غیرمتمرکز

هویت دیجیتال غیرمتمرکز با توجه به مزایایی که دارد و ما در موارد فوق به آنها اشاره کردیم، برای موارد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این قسمت بخشی از انواع کاربردهای استفاده از سیستم‌های هویت غیرمتمرکز را معرفی می‌کنیم.

پرداخت‌ الکترونیکی: هویت غیرمتمرکز در پرداخت‌های الکترونیکی، به کاربران این اجازه را می‌دهد تا بدون نیاز به واسطه‌های مالی مانند بانک‌ها، انجام تراکنش‌های مالی خود را انجام دهند؛ همانطور که این سیستم در بستر بلاکچین در حال استفاده است.

رأی‌گیری الکترونیکی: از هویت غیرمتمرکز برای رأی‌گیری الکترونیکی هم می‌توان استفاده کرد، این سیستم به کاربران کمک می‌کند تا بدون واسطه‌های سنتی مانند سازمان‌های دولتی، رأی خود را به ثبت رسانند. در این رویه، هویت کاربران برای رأی‌گیری به صورت رمزنگاری شده و به شکل غیرمتمرکز در شبکه بلاکچین ثبت می‌شود.

احراز هویت: در برخی از موارد مانند بانکداری، بورس، بیمه و… سامانه‌های احراز هویت بسیار حائز اهمیت هستند. به همین دلیل با استفاده از هویت غیرمتمرکز، احراز هویت کاربران می‌تواند به صورت غیرمتمرکز ثبت شود. به عبارت دیگر، هیچ شخصی به اطلاعات شخصی کاربران دسترسی نداشته و تمام موارد احراز هویت به صورت خصوصی انجام می‌گیرد.

مدیریت اطلاعات: در مواردی مثل ذخیره اطلاعات بیماران، اطلاعات کارخانه‌‌های تولیدی و غیره، مدیریت اطلاعات بسیار حائز اهمیت است. با استفاده از هویت غیرمتمرکز، اطلاعات حساس به شکل رمزنگاری شده و به صورت غیرمتمرکز ثبت و نگهداری می‌شوند. این موضوع امنیت بیش‌تری را برای داده‌های کاربران فراهم آورده و به سازمان‌ها کمک می‌کند تا داده‌های مهم خود را به صورت ایمن و شفاف نگهداری و استفاده کنند.

چه پلتفرم‌هایی از هویت غیرمتمرکز استفاده می‌کنند؟

پروژه‌های بسیاری وجود دارند که در بستر غیرمتمرکز فعالیت می‌کنند. برخی از این پلتفرم‌ها شامل:

• اتریوم: یکی از معروف‌ترین پلتفرم‌هایی که از هویت غیرمتمرکز استفاده می‌کند اتریوم است. در واقع اتریوم دارای شبکه انحصاری خود بوده که در بستر غیرمتمرکز فعالیت می‌کند.
• Civic: پلتفرمی است که از آن برای احراز هویت و انجام تراکنش‌های مالی استفاده می‌کنند.
• Sovrin: از این پلتفرم غیرمتمرکز برای مدیریت هویت کاربران استفاده می‌کنند. با استفاده از Sovrin، کاربران می‌توانند هویت خود را رمزگذاری نموده و از آن برای احراز هویت در برابر سازمان‌ها و انجام تراکنش‌های مالی استفاده کنند.
• Blockstack: یک پلتفرم دیگر هویت غیرمتمرکز Blockstack است که از بلاکچین برای مدیریت هویت کاربران استفاده می‌کند. با استفاده از Blockstack، کاربران می‌توانند هویت خود را رمزگذاری نموده و از آن برای احراز هویت در برابر سرویس‌ها و انجام تراکنش‌های مالی استفاده نمایند.

آینده هویت غیرمتمرکز چگونه خواهد بود؟

آینده هویت غیرمتمرکز اینطور که به نظر می‌رسد، بسیار چشمگیر خواهد بود؛ چرا که بواسطه این بستر می‌تواند تحولات بزرگی در صنایع مختلف رخ دهد. همانطور که می‌دانید در دنیای امروز، ارزهای دیجیتال توانسته‌اند که بخش عمده‌ای از بازار سرمایه‌گذاری را از آن خود کنند. علاوه بر آن پلتفرم‌های گسترده‌ای همچون دیفای و متاورس که معرف دنیای جدیدی برای ما هستند، همگی آنها در بستر غیرمتمرکز فعالیت دارند که این قضیه به ما نشان می‌دهد که بستر هویت غیرمتمرکز تا چه مقداری ارزشمند است.

همه این موارد نشان دهنده این قضیه هستند که میزان استفاده از شبکه‌های غیرمتمرکز چه قدر زیاد بوده و روز به روز در حال افزایش است. با در نظر گرفتن این موارد می‌توان به این نتیجه دست یافت که شبکه‌های غیرمتمرکز تا میزان زیادی قابل توجه بوده و روند افزایشی خود را در پیش خواهد داشت.  

آشنایی شما با هویت غیرمتمرکز در واقع آشنایی شما با بستر اصلی فعالیت‌های دنیای جدید است که از طریق آن می‌توانید انواع سرمایه‌گذاری‌ها و ایجاد بسیاری از پلتفرم‌های مختلف را داشته باشید.