هیومنیتی پروتکل (Humanity Protocol) چیست؟

هیومنیتی پروتکل (Humanity Protocol) یکی از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های بلاکچینیه که در پیوند روزافزون دنیای کریپتو با هوش مصنوعی، میخواد بزرگ‌ترین چالش این فضا، یعنی تشخیص انسان واقعی از ربات رو به روشی کاملا نو حل کنه و مفهوم هویت انسانی در فضای وب۳ رو برای همیشه متحول کنه.

این پروژه اولین سیستمیه که مکانیزم اثبات انسان بودن (Proof of Humanity) رو به شکل غیرمتمرکز پیاده‌سازی کرده. یعنی قراره تو دنیای دیجیتال، هر کاربر بتونه ثابت کنه یه انسان واقعی و منحصربه‌فرده، اونم بدون اینکه اطلاعات شخصیش لو بره. توی این مقاله از کریپتونگار میخوایم این پروژه جذاب رو به طور کامل بررسی کنیم. همراه ما باشین.

هیومنیتی پروتکل چطور کار می کند؟

هسته اصلی سیستم هیومنیتی پروتکل یه تکنولوژی جالب و متفاوت داره به نام تشخیص کف دست (Palm Recognition).

کاربر با یه اسکن ساده از کف دستش، میتونه هویت خودش رو به صورت رمزنگاری شده ثبت کنه. اما تفاوت بزرگ اینجاست که این فرآیند با گواهی‌های "zero-knowledge proofs" انجام میشه، یعنی هویتت تایید میشه بدون اینکه لازم باشه داده‌های شخصیت فاش بشه.

در واقع این پروتکل فقط یه سیستم تایید انسان بودن نیست؛ بلکه یه چهارچوب کامل برای هویت خودمختار دیجیتال (Self-Sovereign Identity) فراهم میکنه.

یعنی کاربر کنترل کامل هویت و مدارکش رو داره و هر جا خواست، میتونه اون‌ها رو نشون بده، بدون اینکه اطلاعات حساس مثل شماره ملی، آدرس یا عکسش فاش بشه.

بیشتر بخوانید: معرفی ZK-Proof (اثبات دانش صفر) و بهبود حریم خصوصی تراکنش‌های مالی

اهمیت هیومنیتی پروتکل در چیست؟

تو دنیای وب۳ و ارز دیجیتال، همیشه یه مشکل بزرگ وجود داره به اسم حملات سیبیل (Sybil Attack). یعنی یه نفر میتونه چند تا حساب جعلی بسازه و مثلا از ایردراپ‌ها چند برابر بگیره یا تو رای‌گیری‌ها چند بار رای بده. هیومنیتی پروتکل میخواد برای همیشه جلوی این اتفاق رو بگیره.

از طرفی، تو دنیای وب۲ هم هویت کاربران توسط شرکت‌های بزرگ کنترل میشه (مثل گوگل، متا یا بانک‌ها). این یعنی ما عملا مالک هویت دیجیتال خودمون نیستیم. هیومنیتی پروتکل قراره این کنترل رو برگردونه دست خود کاربر.

مراحل تایید هویت در Humanity Protocol

یکی از ویژگی‌های خاص هیومنیتی پروتکل، ساختار دو مرحله‌ای تایید هویتشه:

• ثبت اولیه: کاربر با استفاده از موبایلش کف دستش رو اسکن میکنه تا سیستم بفهمه یه انسان واقعیه.
• فعال‌سازی کامل: در این مرحله از سخت‌افزار مخصوصی استفاده میشه که علاوه بر نقش کف دست، الگوی رگ‌های زیر پوست رو هم با تکنولوژی مادون قرمز تشخیص میده.

تمام این اطلاعات با الگوریتم‌های رمزنگاری پیشرفته ذخیره میشن و حتی خود تیم هیومنیتی هم به داده‌های خام دسترسی نداره. یعنی حفظ حریم خصوصی در بالاترین سطح ممکن. برای آموزش بیشتر تو زمینه امنیت حتما به صفحه آموزش امنیت ارز دیجیتال مراجعه کن.

هیومنیتی پروتکل چه مشکلاتی را حل می کند؟

حالا بیایید باهم بررسی کنیم که Humanity Protocol چه مشکلاتی رو در فضای کریپتو حل میکنه:

• جلوگیری از حملات سیبیل (Sybil Attacks): در بلاکچین‌های مرسوم، هر کسی میتونه هزار تا کیف پول بسازه. هیومنیتی پروتکل این مشکل رو حل میکنه چون هر کاربر فقط یه هویت منحصربه‌فرد انسانی داره. به این ترتیب، ایردراپ‌ها، رای‌گیری‌ها و جوایز فقط بین انسان‌های واقعی تقسیم میشه.
• تمرکززدایی از کنترل هویت در وب۲: امروز بیشتر سیستم‌های احراز هویت (مثل گوگل یا فیسبوک) متمرکز و تجاری هستن. هیومنیتی پروتکل میخواد هویت دیجیتال رو از انحصار شرکت‌ها خارج کنه تا هر کسی مالک واقعی اطلاعات خودش باشه.
• تشخیص تفاوت انسان و هوش مصنوعی: با رشد سریع هوش مصنوعی، مرز بین انسان و ربات داره محو میشه. هیومنیتی پروتکل با فناوری تشخیص کف دست و اثبات بدون افشای اطلاعات، میتونه برای همیشه این مرز رو حفظ کنه.
• محدودیت‌های احراز هویت در وب۳: تو وب۳، معمولا تایید هویت فقط با امضای کیف پول انجام میشه، که راحت میشه جعلش کرد. هیومنیتی پروتکل این مشکل رو با اثبات انسانیت واقعی حل میکنه.

بیشتر بخوانید: آشنایی با حمله سیبیل یا Sybil Attack 

بنیان گذار و سرمایه گذاران Humanity Protocol

پشت این پروژه یه تیم قوی و شناخته‌شده قرار داره. ترنس کووک (Terence Kwok) موسس و مدیرعامل پروژه‌ست و با همکاری شرکت‌های بزرگی مثل Human Institute ،Animoca Brands و Polygon Labs این ایده رو پیش میبرن. از اعضای مهم تیم هم میشه به یات سیو (Yat Siu) یکی از بنیان گذاران پالیگان (Polygon) اشاره کرد.

جالبه بدونید که در اواسط سال ۲۰۲۴، هیومنیتی پروتکل تونست ۳۰ میلیون دلار سرمایه اولیه از شرکت Kingsway Capital و چند سرمایه گذار بزرگ دیگه مثل Blockchain.com ،Hashed و Shima Capital جذب کنه و بعد از این اتفاق ارزش خصوصی پروژه به ۱ میلیارد دلار رسید!

فاز اول تست‌نت هم از ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۴ شروع شد و تو هفته‌ی اول بیش از ۱۵۰ هزار کاربر ثبت‌نام کردن؛ عددی که نشون میده بازار تشخیص انسانی واقعا تشنه همچین راه‌حل‌هایی بوده.

ویژگی‌های کلیدی هیومنیتی پروتکل

هیومنیتی پروتکل فقط یک پروژه بلاکچینی نیست، یه اکوسیستم کامله که از چند تا فناوری پیشرفته برای ایجاد اعتماد و حفظ حریم خصوصی استفاده میکنه. مهم‌ترین ویژگی‌هاش رو با هم مرور کنیم:

۱. فناوری پیشرفته تشخیص کف دست (Palm Recognition)

در حالی که بعضی پروژه‌ها مثل ورلد کوین (Worldcoin) از اسکن چشم استفاده میکنن، هیومنیتی پروتکل روش کم‌تهاجمی‌تری داره؛ تشخیص کف دست.

این فناوری نه‌تنها دقت بالایی داره، بلکه برای کاربر هم راحت‌تره. فقط کافیه با دوربین موبایلش کف دستش رو اسکن کنه تا سیستم بتونه تشخیص بده یه انسان واقعیه.

در مرحله پیشرفته‌تر، از سخت‌افزارهای مخصوص استفاده میشه که با نور مادون قرمز الگوی رگ‌های زیر پوست رو هم ثبت میکنن. ترکیب این دو داده باعث میشه جعل یا شبیه‌سازی تقریبا غیرممکن باشه.

۲. حریم خصوصی با فناوری ZK Proof

یکی از خاص‌ترین بخش‌های این پروژه استفاده از گواهی‌های بدون افشا (Zero-Knowledge Proofs) هست. این یعنی وقتی کف دستت اسکن میشه، تصویرت جایی ذخیره نمیشه؛ بلکه به یه کد رمزنگاری‌شده‌ی غیرقابل برگشت تبدیل میشه. سیستم فقط میفهمه تو انسان منحصربه‌فردی هستی، بدون اینکه نیاز باشه بدونه کی هستی.

۳. سیستم هویت خودمختار (Self-Sovereign Identity)

در این سیستم، هر کاربر مالک واقعی هویت دیجیتال خودشه؛ یعنی تو تصمیم می‌گیری چه اطلاعاتی رو به کی و تا چه زمانی نشون بدی.

این مدل به جای اعتماد به سازمان‌های مرکزی، بر پایه اعتماد بین کاربران و رمزنگاری ساخته شده. نتیجه‌اش میشه آزادی بیشتر، امنیت بالاتر و حذف واسطه‌ها.

۴. صدور مدارک قابل تایید

هیومنیتی پروتکل فقط برای تشخیص هویت انسان ساخته نشده. سیستمش میتونه مدارک مختلفی مثل تایید سن، مدرک تحصیلی، سابقه شغلی یا احراز KYC رو هم صادر کنه بدون اینکه اطلاعات خصوصی فاش بشه.

به عنوان مثال، یه کاربر میتونه ثابت کنه «بیش از ۱۸ سال سن داره» یا «دارای مجوز شغلی خاصیه»، بدون اینکه تاریخ تولد یا شماره مدرکش رو نشون بده.

۵. شبکه غیرمتمرکز تایید کنندگان

در پشت‌صحنه، هیومنیتی پروتکل با یک شبکه از نودها و اعتبارسنج‌ها (Validators) کار میکنه. این نودها وظیفه بررسی و تایید داده‌ها رو دارن، در حالی که zkProofers از طریق الگوریتم‌های ZK صحت اون داده‌ها رو بدون افشای جزئیات تایید میکنن. به این ترتیب هیچ نهاد یا شرکت خاصی کنترل کل سیستم رو در دست نداره.

کاربردهای واقعی پروژه Humanity Protocol

کاربردهای این پروژه فقط محدود به کریپتو نیست و میتونه تو حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و حتی آموزشی هم انقلابی ایجاد کنه.

• ایردراپ‌های مقاوم در برابر ربات‌ها: با هیومنیتی پروتکل، پروژه‌ها میتونن ایردراپ‌هاشون رو فقط بین کاربران واقعی پخش کنن؛ یعنی دیگه خبری از هزاران حساب جعلی یا مزرعه‌های ایردراپ نیست.
• رای‌گیری و حاکمیت غیرمتمرکز: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات DAOها همیشه رای‌گیری‌های جعلی بوده. هیومنیتی پروتکل با سیستم «یک انسان = یک رای» میتونه این مشکل رو برطرف کنه. هر رای فقط از طرف یه هویت انسانی منحصربه‌فرد ثبت میشه، بدون اینکه اطلاعات هویتی کاربر فاش بشه.
• احراز هویت و تطابق با قوانین (KYC/AML): پروتکل هیومنیتی راهی ارائه میده که بشه قوانین KYC و AML رو اجرا کرد بدون اینکه اطلاعات کاربران روی بلاکچین عمومی ذخیره بشه. صرافی‌ها و پلتفرم‌های دیفای میتونن مطمئن بشن کاربرها واقعی و معتبرن، ولی همچنان حریم خصوصیشون حفظ بشه.
• تایید سن و هویت برای سرویس‌های دیجیتال: از بازی‌های آنلاین گرفته تا پلتفرم‌های مالی، خیلی از سرویس‌ها نیاز به تایید سن یا هویت دارن. هیومنیتی پروتکل این کار رو به‌صورت لحظه‌ای انجام میده، بدون نیاز به ارسال مدارک تکراری برای هر پلتفرم.
• تایید مدارک تحصیلی و حرفه‌ای: فرض کن کارفرما بتونه مطمئن بشه یه متقاضی واقعا مدرک یا مجوز لازم رو داره، بدون اینکه نیاز باشه نسخه‌ای از اون مدرک رو بفرسته. این قابلیت میتونه کل فرایند استخدام و همکاری حرفه‌ای رو ساده‌تر، سریع‌تر و ایمن‌تر کنه.

بیشتر بخوانید: KYC یا احراز هویت مشتری به چه معنی است؟

توکن H چیست؟

توکن H در واقع قلب اقتصادی اکوسیستم هیومنیتی پروتکله. کل عرضه‌ی اون ۱۰ میلیارد واحد هست و توی صرافی های بزرگ در تاریخ ۲۵ ژوئن ۲۰۲۵ هم‌زمان با ایردراپ Fairdrop عرضه شد.

 تفاوت Humanity Protocol و H Token

خیلی‌ها این دو تا رو اشتباه میگیرن؛ در حالی که هیومنیتی پروتکل خودش یک اکوسیستم کامل بلاکچینیه که روی فناوری zkEVM ساخته شده. اما H Token فقط توکن بومی این شبکه‌ست، که برای پرداخت کارمزدها، استیکینگ و رای‌گیری استفاده میشه. به بیان ساده، هیومنیتی پروتکل بدنه‌ی اصلیه و H سوخت داخلشه.

نقشه راه و آینده پروژه Humanity Protocol

هیومنیتی پروتکل یه نقشه راه مرحله‌ای داره که از تست‌نت شروع شده و تا راه‌اندازی کامل مین‌نت در سال ۲۰۲۵ ادامه داشته:

• فاز ۱: رزرو شناسه‌های انسانی (Human ID)، شروع از سپتامبر ۲۰۲۴
• فاز ۲: تایید از طریق اپلیکیشن موبایل
• فاز ۳: فعال‌سازی سخت‌افزارهای تشخیص رگ‌های کف دست در رویدادهای کریپتویی

بعد از راه‌اندازی مین‌نت، قراره این دستگاه‌ها در سراسر جهان توزیع بشن تا هر کسی بتونه به راحتی به سیستم متصل شه. به‌ مرور زمان هم همکاری با دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و نهادهای دولتی برای استفاده از مدارک قابل‌تایید آغاز میشه.

در فاز بعدی، هیومنیتی پروتکل قصد داره قابلیت خودش رو به صورت چندزنجیره‌ای (Cross-chain) هم ارائه بده تا بتونه روی کل اکوسیستم وب۳ کار کنه، نه فقط روی یه بلاکچین خاص.

رقبا و جایگاه هیومنیتی پروتکل در بازار

در حال حاضر چند پروژه دیگه هم روی تایید هویت انسانی کار میکنن:

• Worldcin: با اسکن عنبیه چشم کار میکنه ولی نگرانی‌های حریم خصوصی زیادی داره.
• BrightID: از تایید اجتماعی استفاده میکنه اما امنیت پایین‌تری داره.
• Civic: بیشتر یه سیستم KYC سنتی هست تا یه شبکه غیرمتمرکز.

برتری هیومنیتی پروتکل در اینه که ترکیبی از امنیت بیومتریک، حفظ حریم خصوصی و اثبات بدون افشای اطلاعات رو ارائه میده. ضمن اینکه سیستمش دو لایه‌ست؛ هم با موبایل در دسترسه، هم با سخت‌افزار اختصاصی برای امنیت بیشتر.

در نتیجه، هیومنیتی پروتکل نه‌تنها میتونه ابزاری برای تایید انسان بودن در فضای وب۳ باشه، بلکه به مرور زمان میتونه به زیرساخت اصلی هویت دیجیتال آینده تبدیل بشه.

جمع بندی

هیومنیتی پروتکل فقط یک پروژه بلاکچینی جدید نیست، بلکه قدم بزرگیه برای ساخت یه اینترنت انسانی‌تر. این سیستم قراره با حفظ کامل حریم خصوصی و استقلال فردی، مرز بین انسان، هوش مصنوعی و هویت دیجیتال رو بازتعریف کنه.

در دنیایی که بات‌ها و حساب‌های جعلی روزبه‌روز بیشتر میشن، Humanity Protocol میتونه کلید ورود به عصر جدیدی از اینترنت باشه؛ جایی که «انسان بودن» دوباره ارزش خودش رو پیدا میکنه.

سوالات متداول

آیا استفاده از هیومنیتی پروتکل رایگانه؟

در حال حاضر بله. مرحله‌ی تست‌نت هیومنیتی پروتکل کاملا رایگانه و کاربرها فقط با ساخت حساب و تایید هویت انسانی خودشون میتونن از امکانات شبکه استفاده کنن. در نسخه‌ی مین‌نت (Mainnet) احتمالا برای بعضی تراکنش‌ها یا فعالیت‌ها نیاز به پرداخت مقدار کمی توکن H خواهد بود.

آیا اسکن کف دست باعث لو رفتن اطلاعات شخصی میشه؟

نه، اصلا؛ این یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های پروژه‌ست. هیومنیتی پروتکل از اثبات دانایی صفر (Zero-Knowledge Proofs) استفاده میکنه، یعنی هویت واقعی کاربر تایید میشه بدون اینکه داده‌ی خامی از کف دست ذخیره یا فاش بشه. حتی خود تیم پروژه هم به داده‌ها دسترسی نداره.

آیا هیومنیتی پروتکل رقیب ورلد کوین محسوب میشه؟

به نوعی بله، اما با رویکردی کاملا متفاوت. Worldcoin برای تایید انسان بودن از اسکن عنبیه چشم استفاده میکنه که نگرانی‌های زیادی درباره حریم خصوصی به‌وجود آورده. در مقابل، Humanity Protocol با فناوری کف دست و الگوریتم‌های ZK، روش امن‌تر، غیرمتمرکزتر و کاربرمحور‌تری رو ارائه داده.