به چه ارزی کثیف گفته می‌شود؟

مدتی می‌شود که واژه “پول کثیف” در ایران از سوی مقامات سیاسی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ البته این اصطلاح در مباحث اقتصادی و مالی برخی از کشورهای توسعه یافته همچون آلمان بسیار کاربردی بوده و به مسائل خاصی در مباحث مورد نظر اشاره می‌کند. در ادامه با مفهوم پول کثیف، پولشویی، انواع پول کثیف و موارد مرتبط، بررسی لازم را صورت می‌دهیم.

ارز کثیف یا پول کثیف چیست؟

پول کثیف یا به عبارتی دیگر ارز کثیف به معنای درآمد،‌ ثروت یا منابع غیرقانونی است که بر اساس قوانین هر کشور می‌تواند موارد آن متغیر باشد. برای نمونه این اصطلاح به معنای پولـی می‌باشد که از فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق، فساد، پولشویی، فعالیت‌های تروریستی یا هرگونه فعالیت غیرقانونی دیگر حاصل شـده باشد.
بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی تلاش می‌کنند تا مقابله با پول کثیف را تقویت کرده و فعالیت‌های پولشویی را کاهش دهند. توسعه‌دهندگان سیاست‌های مالی بین‌المللی و ارگان‌های نظارتی به منظور تشخیص و جلوگیری از جرم‌های مالی، تشکیل شبکه‌های همکاری بین‌المللی و ایجاد قوانین سخت‌گیرانه‌تر در زمینه‌های مالی، به مقابله با پول کثیف می‌پردازند.
به‌طور کلی، پول کثیف مشکلی جدی در اقتصاد جهانی است و تأثیرات آن می‌تواند به ابعاد گسترده‌ای از جمله فساد، ترویج جرم و تخریب اقتصاد کشورها منجر شود.

شاخص پول کثیف چیست؟

شاخص پول کثیف نشان ‌دهنده میزان فساد مالی در یک کشور و حجم پول ناخالص و غیرقانونی است که در اقتصاد آن کشور به جرم‌های مالی ناشی از فعالیت‌های غیرقانونی نظیر فساد، قاچاق، پولشویی و سایر فعالیت‌های مشابه منتقل می‌شود. این شاخص نشان ‌دهنده میزان ناخالصی پول موجود در یک اقتصاد اشاره دارد و در واقع نشان دهنده میزان شفافیت و شدت نظارت بر فعالیت‌های مالی یک کشور است.
برای سنجش شاخص پول کثیف، معیارها و اطلاعات متنوعی در نظر گرفته می‌شود که برای نمونه این معیارها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• میزان فساد: شاخص‌های فساد مانند شاخص فساد جهانی (CPI) که توسط سازمان شفافیت بین‌الملل منتشر می‌شود.
• پولشویی: آمارها و اطلاعات مرتبط با پولشویی در یک کشور.
• قاچاق: حجم و ابعاد قاچاق در یک کشور.
• تجارت غیرقانونی: میزان تجارت غیرقانونی از جمله مواد مخدر و سلاح.
• تصویب و اجرای قوانین: کیفیت قوانین مرتبط با مبارزه با پول کثیف و اجرای مؤثر آنها.

محاسبه شاخص پول کثیف مقداری پیچیـده است و اغلب از مجموعه‌ای از اطلاعات و شاخص‌ها استفاده می‌شود تا وضعیت کلی اقتصاد یک کشور در این زمینه را نشان دهد. این شاخص می‌تواند به مسئولان و تصمیم‌گیران کمک کند تا تدابیر مناسبی را برای کاهش فساد مالی و پیشگیری از فعالیت‌های غیرقانونی معین کنند.

انواع پول کثیف

اگر بخواهیم پول کثیف را به چند بخش مختلف تقسیم کنیم که موارد آن مشخص گردد؛ موارد زیر را در این راستا می‌توان اشاره کرد:

پول‌های خاکستری

به پول‌هایی اشاره دارد که از درآمدهای حاصل از فروش کالا و انجام کارهای تولیدی پنهان از نظارت دولت بدست می‌آید و معمولاً برای فرار از مالیات استفاده می‌شود. زمین‌خواری و رشوه‌خواری در ایران از رایج‌ترین انواع پول‌های کثیف است.

پول‌های سیاه

به پول‌های حاصل از قاچاق کالا گفتـه می‌شود؛ به طوری که درآمدهای حاصل از قاچاق کالا و شرکت در معاملات پرسود دولتی که خارج از عرف طبیعی در جامعه صورت می‌گیرد، باعث پیدایش این نوع پول‌ها می‌شود.

پول‌های آغشته به خون

به پول‌های حاصل از نقل و انتقال مواد مخدر و اقدامات ضدبشری و خیانت‌کارانه اطلاق می‌شود که غالباً با ترور و کشتار و خونریزی همراه می‌باشد.

پول‌های ملتهب

نوعی از پول است که به لحاظ تغییرات سریع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از کشورها خارج و به مناطق امن روانه می‌شود. با این توضیح که اکثر اوقات پول‌شویی با فرار سرمایه از کشورها همراه است که آن هم ترکیبی از پول کثیف، خاکستری و حتی پول‌های تمیز است.

بیشتر بخوانید: اوج قیمت (ATH) در ارز دیجیتال چیست؟

ارز کثیف یا پول کثیف از کجا می آید؟

به طور کلی زمانی که به بررسی مسیر ایجاد این از پول‌ها می‌پردازیم، با مسائل بسیار زیادی مواجه می‌شویم که می‌تواند در پیدایش چنین چیزی به عنوان یکی از عوامل ایجاد ارز کثیف تلقی شود. مثلاً طمع، نبودن قانون مناسب و موارد از این دست تنها بخش کوچکی از این موارد مهم هستند که باعث پیدایش ارز کثیف می‌شوند.

خروج ارز کثیف از کشور

بر اساس نظر کارشناسان، طرح باز شدن حساب سپرده ارزی و تک‌نرخی شدن ارز توسط مجلس به ‌منظور کنترل قیمت ارز در ایران، به‌عنوان یک ایده جدید تلقی نمی‌شود. این افراد با اشاره به اقدامات پیشین بانک مرکزی در افتتاح حساب‌های ارزی، بر این عقیده‌اند که این طرح راه چندان مناسبی نیست و ممکن است گره‌ای از مشکلات اقتصادی کشور باز نکند.
یکی از دلایل خروج ارز از کشور، وجود پول‌های کثیف است که صاحبان آن قصد ندارند این مبالغ را به ایران بازگردانند. تخمین زده می‌شود که در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، بین 100 تا 200 میلیارد دلار ارز کثیف از ایران خارج شـده و هیچ‌گاه به حساب کشور بازنگشتـه است.
کارشناسان تأکید دارند که این طرح حاکی از عدم آشنایی با واقعیات اقتصادی کشور است و ترکیبی از پول‌های کثیف، خاکستری و حتی تمیز می‌باشد. این موضوع به افزایش اعتماد مردم به بانک‌ها کمک نخواهد کرد و اعتبار این طرح را در اواسط آن تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
حتی مقدار بسیار کمی از پول کثیف در منازل مردم قرار دارد و مقدار ذکر شـده توسط مجلس (20 میلیارد دلار) به نظر کارشناسان غیرمنطقی و بی ‌اساس بنظر می‌رسد.

پولشویی یا Money laundering چیست؟

پولشویی به معنای تبدیل درآمد حاصل از فعالیت‌های مجرمانه به دارایی‌های به ظاهر مشروع است. در این فرایند، درآمد ناشی از فعالیت‌هایی مانند قاچاق مواد مخدر به طور مخفیانه وارد سیستم مالی قانونی می‌شود.
شرکت‌های مالی اکثراً سیاست‌های ضد پولشویی را اجرا کرده‌اند تا از پیدا کردن و جلوگیری از جرم پولشویی جلوگیری کنند. مراحل پولشویی شامل تزریق (پنهان کردن پول کثیف در سیستم مالی قانونی). لایه‌بندی (پنهان کردن منبع پول از طریق تراکنش‌ها و ترفندهای حسابداری) و ادغام و یکپارچه‌سازی (برای استفاده از موارد پولشویی شـده در هدف مورد نظر) هستند.
پولشویی برای سازمان‌های جنایی امری بسیار ضروری است، زیرا نگه ‌داشتن مقدار زیادی پول نقد از فعالیت‌های غیرقانونی روشی ناکارآمد و خطرناک است. این فرایند به مجرمان، امکان واریز پول در مؤسسات مالی قانونی را می‌دهد و از طریق ایجاد اطمینان در سیستم، از شناسایی آنها جلوگیری می‌شود.

پولشویی با بیت‌کوین و بقیه رمز ارزها چگونه انجام می شود؟

پولشویی با استفاده از بیت‌ کوین و سایر ارزهای دیجیتال یک چالش جدید را برای سیستم‌های نظارتی بوجود آورده است. این فرایند معمولاً از مراحل مختلفی تشکیل شـده و باعث می‌شود تراکنش‌های مجرمانه به تراکنش‌های معمولی تبدیل شوند.
یکی از روش‌های اصلی پولشویی با بیت ‌کوین، ترکیبی از تراکنش‌های بیت ‌کوین و استفاده از سرویس‌های پنهانی می‌باشد. افراد مجرم ممکن است از تکنیک‌هایی مثل میکسینگ بیت ‌کوین (Bitcoin Mixing) یا انجام تراکنش‌های پی‌پال به بیت ‌کوین استفاده کنند. در این روش، تراکنش‌های بیت‌کوین از طریق چندین آدرس مختلف با هدف پنهان کردن مسیر و منبع اصلی تراکنش انجام می‌شود.
همچنین، استفاده از کیف‌های دیجیتال ناشناس یکی دیگر از راهکارهای مورد استفاده قرار گرفته توسط افراد مجرم است. این کیف‌ها، تراکنش‌ها را با استفاده از آدرس‌های مخفی و ناشناس انجام می‌دهند که از تعقیب و نظارت مسائل قانونی جلوگیری می‌کند.
با این حال، باید توجه داشت که با پیشرفت تکنولوژی و تقویت نظارت‌های ضد پولشویی در فضای ارزهای دیجیتال. تلاش‌های بیش‌تری برای شناسایی و جلوگیری از این فعالیت‌ها صورت می‌گیرد. مقامات مالی و نظارتی سعی در ایجاد راهکارهایی دارند تا از استفاده ارزهای دیجیتال در فعالیت‌های مجرمانه جلوگیری نمایند.

بیشتر بخوانید: گالا چیست؟

پولشویی با بیت‌کوین و بقیه رمز ارزها چگونه انجام می شود؟

کسانی که اقدام به پولشویی می‌کنند باید در انتظار مجازات‌های مشخص آن نیز باشند. در این راستا يكی از جزاهایی كه در خصوص جرم پولشویی بر آن تأكيد كرده‌اند، مصادره‌ی اموال و عوايد حاصل از جرم است. از آنجایی كه هدف از پولشویی، قانونی جلوه‌ دادن درآمدهای مجرمانه و در نهايت استفاده‌ی آزاد از این درآمدهاست. محروم كردن مجرمين از اين درآمدها، انگيزه‌ی ارتكاب به پولشويی و جرايم مقدم بر آن را در آنها كاهش می‌دهد.
مرتكبين جرم پولشویی علاوه‌ بر استرداد درآمد و عوايد حاصل از ارتكاب جرم. به جزای نقدی به ميزان عوايد حاصل از جرم محكوم می‌شوند که باید به حساب درآمد عمومی نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واریز گردد.

در پایان، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که پول کثیف یک واقعیت جهانی است که در انواع مختلف توسط افراد و شرکت‌ها تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پدیده به گونه‌های مختلفی نظیر پول‌های خاکستری، پول‌های سیاه و… ایجاد می‌شود. از سوی دیگر، با پیشرفت تکنولوژی و انتقال جهان به سمت ارزهای دیجیتال، پولشویی نیز به شکل‌های جدیدی ظاهر شـده و نظارت‌ها بر این زمینه در حال تقویت است. در نهایت، مبارزه با پول کثیف نیازمند همکاری بین‌المللی، تقویت نظارت و اصلاحات قانونی است تا این چالش جهانی به بهترین شکل ممکن مهار شود و امکان استفاده سالم از ارزها و اعتبارات بین‌المللی تضمین گردد.