کایبر نتورک (KyberDAO)در دنیای رمز ارزها، بسیاری از افراد تنها به خرید و فروش ارزهای دیجیتال در صرافی‌ها می‌پردازند و به بحث‌های پیشرفته‌تر توجه نمی‌کنند، یعنی تنها به دنبال کسب سود از نوسانات بازار هستند. اما گروهی دیگر، با پیشرفت‌های این حوزه و مسائل فنی آشنا شـده و از طریق آنها به دنبال فرصت‌های بیش‌تری برای کسب درآمد می‌گردند. یکی از مباحث پیشرفته و مهم در دنیای رمز ارزها، مفهوم سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز یا DAO است که در این مقاله قصد داریم به طور جامع به آن بپردازیم.

دائو یا سازمان خودمختار غیرمتمرکز، به گروهی از افراد اطلاق می‌شود که تصمیم می‌گیرند از قوانین خاصی برای رسیدن به اهداف مشترک پیروی کنند. این موجودیت، بدون هیچ مرکز کنترلی طراحی شـده است و کاملاً مستقل عمل می‌کند. اعضای این سازمان به طور جمعی مالک آن هستند و از طریق توکن‌های محلی آن را مدیریت می‌کنند. برخلاف سایر سیستم‌ها، قوانین دائوها بر اساس الگوریتم‌هایی که بر مبنای معیارهای خاصی کار می‌کنند، نوشته می‌شود. این سازمان‌ها برای غیرمتمرکز کردن عملکرد خود در بلاکچین از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند.

دائو (DAO) چیست؟ معرفی سازمان غیرمتمرکز خودمختار یا خودگردان

بیت کوین به طور کلی به عنوان اولین دائوی کاملاً کاربردی در نظر گرفتـه می‌شود، زیرا قوانین از پیش برنامه‌ریزی شـده دارد، به طور مستقل عمل می‌کند.
مفهوم یک سازمان غیرمتمرکز خودمختار (DAO) برای اولین بار در سال ۲۰۱۵ توسط دن لریمر (Dan Larimer) بنیان‌گذار BitShares، Steemit و EOS ارائه شد. اما این روش حاکمیت پس از آنکه ویتالیک بوترین، بنیان‌گذار اتریوم، نظریه آن را اصلاح کرد، مورد توجه توسعه دهندگان قرار گرفت.
در می ۲۰۱۶، استارت‌آپ آلمانی slock.it در حمایت از نسخه غیرمتمرکز Airbnb، نام خلاقانه “The DAO” را راه‌اندازی کرد. در یک کمپین تأمین مالی بیش از ۱۵۰ میلیون دلار اتریوم را جذب کرد که موفقیت بزرگی بود.

ماجرای هک دائو در سال ۲۰۱۶ بسیار معروف بود. در آن زمان، دائو با برنامه‌ریزی توسط استارت‌آپ آلمانی slock.it و با استفاده از تکنولوژی بلاکچین اتریوم راه‌اندازی شد. این دائو با جذب بیش از ۱۵۰ میلیون دلار اتریوم، یکی از بزرگ‌ترین کمپین‌های تأمین مالی را در تاریخ داشت.
اما در ماه ژوئن همان سال، هکرها موفق به بهره ‌بردن از یک ضعف امنیتی در کدهای دائو شدند و توانستند بیش از ۵۰ میلیون دلار اتریوم را به سمت خود جابجا کنند. این حمله بزرگ، یکی از بزرگ‌ترین حملات هک در تاریخ بلاکچین بود و منجر به افت اعتماد به دائوها و به طور کلی به تکنولوژی بلاکچین شد. این اتفاق نشان داد که حتی پروژه‌های زیرساختی معتبر نیز ممکن است به حملات هک دچار شوند و اهمیت امنیت و توسعه کد به طور کامل در این فضا روشن شد.

ماجرای هک دائو

یک سازمان خودمختار غیرمتمرکز (DAO) معمولاً با پنج ویژگی تعریف می‌شود:

  • سازمان مسطح: یک دائو سلسله مراتبی ندارد و تصمیمات توسط ذینفعان یا اعضای آن اتخاذ می‌شود. اگرچه ممکن است بخش‌هایی از تصمیم‌گیری به یک تیم اصلی واگذار شود.
  • شفافیت: یک DAO باید دارای منبع باز باشد، به ‌طوری که هر کسی بتواند کد قرارداد هوشمند را بررسی کند یا تاریخچه تراکنش‌های آن را در بلاکچین مشاهده کند.
  • دسترسی آزاد: هر کسی که الزامات از پیش تعیین شـده در قرارداد هوشمند، مانند داشتن توکن حاکمیتی را برآورده کند، می‌تواند عضو دائو باشد.
  • دموکراسی: پس از گذراندن مراحل رأی ‌گیری، هیچ گروهی نمی‌تواند درخواستی را وتو کند و تصمیمات بر اساس اکثریت اعضا اعمال می‌شود.
  • تمرکز زدایی: دائوها برای اجرا به قراردادهای هوشمند متکی هستند و با استفاده از این قراردادها عملکرد و تصمیم‌گیری‌های خود را انجام می‌دهند. هرچند گاهی اوقات اعضای دائو ممکن است به منابع انسانی و توسعه دهندگان روی آورند تا برای رفع اشکالات یا بروزرسانی‌ها کمک کنند.

این ویژگی‌ها، دائوها را از سازمان‌های مرکزی و متمرکز متمایز می‌کنند و به آنها امکان این را می‌دهند تا به طور کاملاً غیرمتمرکز عمل نموده و تصمیم‌گیری‌های خود را بر اساس مشارکت و توافق اعضا انجام دهند.

بهترین ویژگی_های دائو به عنوان یک شبکه غیرمتمرکز

مفهوم سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) به طور انکار ناپذیری بسیار مهیج است و بسیاری از مشکلات سازمان‌های امروزی را حل می‌کند. یک دائو که دارای ساختار بی‌عیب و نقصی باشد، به هر سرمایه‌گذار فرصتی برای شکل دادن سازمان می‌دهد. در ادامه، به مزایای سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز می‌پردازیم:

  • شفافیت: تمام تراکنش‌ها و تصمیماتی که در دائوها انجام می‌شوند، بر روی بلاکچین ثبت و ذخیره شـده و هر کسی می‌تواند آنها را بررسی کند. این فاکتور برای کاربران بسیار مهم است. برای مثال اگر یک کسب و کار از سیستم DAO استفاده کند، مشتریان می‌توانند همه‌چیز را درباره آن متوجه شوند. بدین شکل، تقلب و فساد به شدت کاهش می‌یابد.
  • دموکراسی: دائوها را جامعه‌ی آنها مدیریت می‌کند. در این سازمان‌ها تمامی پروپوزال‌ها و تصمیمات و آپدیت‌ها به رای‌ گذاری گذاشتـه می‌شوند و اگر کامیونیتی به اجماع رسید، اجرا می‌شوند. بنابراین اگر بیش از ۵۰ درصد آرا به پروپوزال رأی مثبت ندهند، اجرایی نخواهد شد. این موضوع قدرت تصمیم‌ گیری را از یک یا چند نفر خارج می‌کند و همه افراد کامیونیتی قدرت تصمیم‌ گیری بدست می‌آورند.
  • غیرمتمرکز و اتوماتیک بودن: این سازمان‌ها متکی به یک شخص یا نهاد دیگر نیستند و از قراردادهای هوشمند برای اجرای همه چیز بهره می‌گیرند. اسمارت کانترکت‌ها همه قوانین تعریف شـده برایشان را به ‌صورت خودکار، سریع و بدون اشتباه انجام می‌دهند.

البته که این سازمان‌ها بی‌نقص نیستند. آنها تکنولوژی‌های بسیار جدیدی هستند و از نظر امنیتی، ساختاری و قانونی، مشکلاتی دارند. در ادامه، به معایب و انتقاداتی که به Daoها می‌شود، می‌پردازیم.

  • عدم قانون‌گذاری: Daoها در حوزه‌های قضایی بررسی نشده‌اند و فاقد قانون‌گذاری هستند. دائوها نمی‌توانند قراردادهای رسمی و فیزیکی و یا آدرس مشخص در دنیای واقعی داشته باشند؛ زیرا قانون اجازه این کار را به آنها نمی‌دهد. همچنین سازمان‌های فیزیکی که می‌خواهند به‌ صورت یک DAO فعالیت کنند، محدود می‌شوند.
    راه حل‌های ممکن شامل تغییر و اصلاح دائوها و یا تطبیق سازمان‌های قانونی با Daoها می‌باشد. اما هر دو راه حل دارای چالش‌ها و مسائلی است که نیازمند زمان برای حل آنها می‌باشد.
  • ریسک اشکال در کدها: کدهای دائوها معمولاً بسیار پیچیده هستند و اگر باگ یا اشکالی در آنها وجود داشتـه باشد، می‌تواند کل سرمایه را به خطر بیندازد.
    حتی اگر این موارد وجود نداشتـه باشد، مجرمان سایبری و هکرها می‌توانند با یافتن ضعف در کدها، کل Dao را در معرض خطر قرار دهند.
  • زمان: زمان لازم است تا دنیا به‌ طور کامل به سمت Daoها حرکت کند و کامیونیتی بلاکچین به صورت کامل این مفهوم را درک کند.
    تغییرات در ساختار و جلوگیری از آسیب بیش‌تر، نیاز به اجماع جامعه دارد و کامیونیتی باید به تغییرات رأی دهد. این موضوع زمان‌بر است و ممکن است تا زمانی که جامعه به اجماع برسد، آسیب جبران‌ناپذیری به دائو و سرمایه‌های موجود در آن وارد شـده باشد.
معایب دائو چیست؟

در ابتدا، برنامه‌نویسان قراردادهای هوشمند را کدگذاری می‌کنند تا فرایند خودکارسازی تراکنش‌های مالی، خلق کوین‌های جدید و تخصیص آرا را تعیین کنند. به ‌عنوان مثال، این کدها تعیین می‌کنند که آرا باید بر اساس کدام یک از موارد همچون کل سرمایه‌گذاری، گروه‌بندی کیف پول‌های ارزهای دیجیتال یا بر اساس برخی منحنی‌های لگاریتمی که ریسک تسلط ابرسرمایه‌گذاران بر فرایند رأی‌ گیری را کاهش می‌دهد، تخصیص داده شود.
یک DAO همچنین به ساختار قانونی نیاز دارد و کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات ‌متحده (SEC) اعلام کرده‌ که فروش توکن‌های رمزنگاری در یک DAO مستلزم ثبت آنها به عنوان اوراق بهادار است. در همین راستا، ایالت‌هایی از جمله تنسی و وایومینگ شروع به تعیین دائو به عنوان نهادهایی با وضعیت قانونی کرده‌اند.
برای آغاز فعالیت دائو، تیم اصلی اعضای یک سازمان طی جلسه‌ای قراردادهای هوشمند را تأیید می‌کنند که البته می‌توان اینکار را به صورت عمومی نیز انجام داد. در هر یک از مراحل، به اعضا اجازه داده‌ می‌شود که پس از شناخت کامل عملکرد پروتکل، کد را بررسی و اطمینان حاصل کنند که قرارداد هوشمند با اهداف دائو همسو باشد.
اجرای قراردادهای هوشمند به سازمان این امکان را می‌دهد که برای فعالیت به ورودی‌های انسانی متکی نباشد. با این روش، تصمیمات به طور جمعی از طریق فرایند رأی ‌گیری اتخاذ و به طور خودکار توسط قرارداد هوشمند اجرا می‌شوند. در اصل، یک DAO را نمی‌توان تغییر داد مگر اینکه اکثریت اعضا در مورد آن به اتفاق نظر برسند. به طور مشابه، از آنجایی که خزانه وجوه در یک DAO توسط قرارداد هوشمند محافظت می‌شود، هیچ طرفی نمی‌تواند بدون تأیید اکثریت اعضا به دارایی‌ها دسترسی داشته ‌باشد.

با توجه به ویژگی‌های مطرح شـده برای سازمان خودگردان غیرمتمرکز در بخش‌های قبل، می‌توان گفت کاربردهای اصلی DAO غیرمتمرکز کردن پروژه‌های ارز دیجیتال در سمت توسعه و برنامه‌های آتی و نیز نحوه توزیع سرمایه جمع‌آوری شـده در آن است. این سازمان‌ها همچنین در حوزه‌های مختلفی مانند پروژه‌های دیفای و دیفای ۲، امور خیریه و خرید دارایی‌های با ارزش کاربرد دارند. به عنوان مثال، در پروژه‌های دیفای، دائو کمک می‌کند تا تغییرات مهم در قوانین و نحوه عملکرد پروژه‌ها توسط جامعه اجتماعی انجام شود. در عین حال، در پروژه‌های خیریه، استفاده از DAO باعث افزایش شفافیت در مصرف سرمایه و ردیابی دقیق آن می‌شود. این کاربردها، به سرمایه‌گذاران از سراسر دنیا امکان این را می‌دهند تا در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند و درآمد خوبی از ارز دیجیتال داشته باشند.

کاربردهای دائو DAO چیست

انواع دائو یا سازمان خودگردان غیرمتمرکز به شرح زیر است:

  • پروتکل دائوها (Protocol DAO): به سازمان‌های غیرمتمرکزی گفتـه می‌شود که امکان وام‌ دهی، وام‌ گیری و قابلیت‌های این چنینی را در قالب یک سازمان دائو مهیا می‌کنند. میکر، یونی سواپ و یرن فایننس از جمله معروف‌ترین پروتکل‌های دائو هستند.
  • گرنت دائو (Grant DAO): این سازمان خودگردان غیرمتمرکز جذب سرمایه به کسب ‌و کارها کمک می‌کند تا با استفاده از زیرساخت بلاکچین و وب ۳، جذب سرمایه انجام دهند و با استفاده از دریافت مبلغ، تغییرات معناداری در دنیا ایجاد نمایند.
  • سوشال دائوها (Social DAO): سوشال دائوها، دائوهایی هستند که یک جامعه برای افرادی با علایق مشابه ایجاد کرده‌اند. پروژه‌های زیادی در این حوزه فعالیت نمی‌کنند، ولی رفتـه ‌رفتـه در حال افزایش هستند.
  • ساب دائوها (SubDAO): ساب دائوها در داخل DAOهای اصلی ایجاد می‌شوند و هرکدام از آنها هدف یا تمرکز خاصی دارند که با مجموعه اصلی در یک راستا است. در واقع هر ساب ‌دائو امکان حاکمیت و تصمیم‌گیری‌های ظریف‌تر در یک سازمان غیرمتمرکز بزرگ را فراهم می‌کند.
  • سازمان رسانه‌ای غیرمتمرکز یا Media DAO: رویکردی نوآورانه برای سازماندهی و مدیریت فرایندهای رسانه‌ای است که با استفاده از تکنولوژی بلاکچین، مالکیت، کنترل و مشارکت بیش‌تر را برای تولید کنندگان و مشاهده ‌کنندگان محتوای رسانه‌ای فراهم می‌کند.
  • دائوهای مرتبط با سرمایه‌گذاری یا کپیتا دائوها: از استخر سرمایه اعضای خود برای سرمایه‌گذاری در مراحل اولیه استارتاپ‌ها، پروتکل‌ها یا سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری که ریسک زیادی دارند، بوسیله قابلیت‌های ذاتی یک دائو استفاده می‌کنند.
  • کالکتور دائوها (Collector DAOs): به ‌طور جمعی مالکیت و مدیریت یک سبد دارایی‌های ارزشمند مانند NFTها، املاک و مستغلات یا کلکسیون‌های فیزیکی را به عهده دارند و تصمیم‌ گیری درباره آنها را از طریق توکن‌های حاکمیتی به اعضای خود واگذار می‌کنند.
  • خیریه‌های غیرمتمرکز (Philanthropy DAO): استفاده از استخر سرمایه اعضای خود برای اهداف خیریه که عموماً در رابطه با حفاظت از محیط‌زیست، برنامه‌های اجتماعی یا کمک به رشد نوآوری‌های انسان ‌دوستانه هستند.

حضور سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) در بسیاری از پروژه‌های ارز دیجیتال، به ‌ویژه در حوزه دیفای، بسیار اساسی است. در گذشته تعداد زیادی از ارزهای رمزنگاری، پروژه‌های خودگردان غیرمتمرکز و توکن‌های حاکمیت مرتبط با آنها را راه‌اندازی کرده و در اختیار عموم سرمایه‌گذاران قرار داده‌اند. در ادامه، به معرفی خلاصه‌ای از مهم‌ترین پروژه‌های DAO خواهیم پرداخت.

معرفی بهترین پروژه های دائو

KyberDAO یک پروتکل مبادله‌ی دیجیتال است که به منظور تسهیل معاملات ارز دیجیتال و تبادل ارزهای مختلف ایجاد شـده است. کایبر دائو (KyberDAO) به عنوان سازمان خودگردان غیرمتمرکز، برای ایجاد تصمیم‌گیری‌های مرتبط با توسعه و بهبود پروتکل و مسائل مربوط به جامعه‌ی کاربری آن مسئول است.

در واقع پروژه آراگون یک پلتفرم سازمان‌دهی متمرکز است که به کاربران امکان این را می‌دهد تا سازمان‌های خود را بسازند، مدیریت کنند و به صورت خودگردان عمل کنند. آراگون دائو (AragonDAO) نقش اساسی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به توسعه و ادامه‌ی راه‌اندازی پلتفرم و تاثیرگذاری بر روی سیاست‌ها و قوانین آن را دارد.

سنت فیم دائو یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز است که به ترویج هنر و فرهنگ می‌پردازد. این دائو به توسعه و حمایت از هنرمندان و خلق فضایی برای ارتقاء هنر و فرهنگ در جامعه متمرکز است و نقش مهمی در تصمیم ‌گیری‌های مرتبط با پروژه‌های هنری و فرهنگی دارد.

یونی‌سواپ، بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز در فضای ارزهای دیجیتال است که بر روی بستر شبکه اتریوم فعالیت می‌کند. این صرافی از استخرهای نقدینگی و بازارساز خودگردان برای انجام عملیات خود استفاده می‌کند. سرمایه موجود در استخرهای نقدینگی از طریق سرمایه‌گذاران عمومی تأمین می‌شود و در مقابل کارمزدی که از کاربران دریافت می‌شود، سود به سرمایه‌گذاران تقسیم می‌شود. توکن حاکمیتی یونی‌سواپ در سال ۲۰۲۰ با نماد “UNI” ایجاد و مسائلی همچون تعیین نرخ کارمزدها و قوانین فعالیت در صرافی به مشارکت عمومی گذاشتـه شد.

Gitcoin یک پلتفرم است که به توسعه‌دهندگان نرم‌افزار این امکان را می‌دهد تا با همکاری و مشارکت جمعی، به توسعه و پیشرفت پروژه‌های نرم‌افزاری مختلف بپردازند. گیت کوین دائو (GitcoinDAO) نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با توسعه و راهبری پلتفرم و اهمیت زیادی در حوزه تحقیق و توسعه دارد.

پروژه آوی یک پلتفرم وام ‌دهی ارز دیجیتال است که در آن کاربران می‌توانند توکن‌های ارز دیجیتال خود را به عنوان وثیقه در سیستم قفل کرده و در ازای آن وامی را به صورت توکن‌های ارز دیجیتال دریافت کنند. این پروژه و توکن حاکمیتی آن «AAVE» در بستر شبکه اتریوم ایجاد شـده است. کاربران با داشتن این توکن می‌توانند در فرایندهایی مثل تعیین میزان وثیقه، ارزهای قابل قبول و مدیریت متغیرهای مختلف پروژه نقش ایفا کنند.

دش یک رمز ارز دیجیتال است که بر اساس تکنولوژی بلاکچین کار می‌کند و امکان پرداخت‌های مجازی سریع، ارزان و خصوصی را فراهم می‌کند. الگوریتم موجود در دش دائو (DashDAO) نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به بهبود و توسعه این رمزارز دارد و تأثیرگذاری بر روی سیاست‌ها و قوانین آن را داراست.

پروژه لائو شامل یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز است که به توسعه و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های استارتاپی فعال در فضای رمز ارزی می‌پردازد. لائو (The LAO) نقش اساسی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های استارتاپی، مدیریت دارایی‌ها و تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارد.

میکردائو یکی از موفق‌ترین و مهم‌ترین پروژه‌های DAO است که بر بستر اتریوم شکل گرفتـه است. این پروژه به عنوان پلتفرم وام ‌دهی و ایجاد استیبل کوین غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. کاربران در این شبکه ارزهای دیجیتال خود را به عنوان وثیقه در اختیار شبکه قرار می‌دهند و در ازای آن استیبل کوین‌های غیرمتمرکز DAI دریافت می‌کنند. وثیقه پرداخت شـده توسط کاربران نیز به عنوان پشتوانه دای در نظر گرفتـه می‌شود. توکن «MKR» توکن حاکمیتی این پروژه است که برای تعیین میزان وثیقه، ارزهای دیجیتال قابل وثیقه‌گذاری و تعیین سایر متغیرهای شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میکردائو (MakerDAO)

تفاوت اساسی بین سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) و سازمان‌های سنتی در ماهیت و ساختار آنهاست. در سازمان‌های سنتی، تصمیم‌ گیری‌ها و مدیریت از بالا به پایین انجام می‌شود. به این معنی که قدرت تصمیم‌گیری در دستگاه‌های مرکزی و مدیران اجرایی است. این سازمان‌ها معمولاً به صورت مرکزیت ‌محور عمل می‌کنند و تصمیم‌گیری‌های کلیدی توسط افرادی که در سطوح بالاتر سازمان قرار دارند، اتخاذ می‌شود.
در مقابل، در سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز، تصمیم‌گیری‌ها به صورت متمرکز اتخاذ نمی‌شوند. به جای اینکه قدرت تصمیم‌گیری در دست چند نفر باشد. آنها بر پایه قراردادهای هوشمند بلاکچینی عمل می‌کنند که به طور کامل توسط کامیونیتی یا اعضای سازمان کنترل می‌شوند. در واقع، اعضا و شرکت‌ کنندگان در یک DAO برای اتخاذ تصمیمات مهم و تغییرات در سازمان، رأی می‌دهند و مشارکت می‌کنند.
به عنوان مثال، در یک سازمان سنتی، تصمیمات مهم مانند تعیین راهبردها، تخصیص منابع مالی و استخدام کارمندان توسط مدیران اجرایی گرفته می‌شود. در حالی که در یک DAO، اعضا این تصمیمات را با رأی‌ گیری و مشارکت در فرایند تصمیم‌گیری اتخاذ می‌کنند و قراردادهای هوشمند بلاکچینی اجرای این تصمیمات را به صورت خودکار انجام می‌دهند.

به طور خلاصه، دائوها یا سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز، یک نوآوری در فضای ارزهای دیجیتال هستند که تصمیم‌گیری‌ها و عملکرد آنها توسط جامعه اعضایشان صورت می‌گیرد. بدون نیاز به واسطه‌گری از سوی مراکز مدیریتی متمرکز. این سازمان‌ها با استفاده از تکنولوژی بلاکچین و قراردادهای هوشمند، شفافیت، دموکراسی، و تمرکززدایی را به ارمغان می‌آورند. ارزهای دیجیتال مرتبط با دائوها، مانند MKR برای میکردائو و UNI برای یونی سواپ، ابزارهایی برای اجرای وظایف مختلف در این سازمان‌های خودگردان می‌باشند. این پروژه‌ها نشان می‌دهند که چگونه فناوری بلاکچین می‌تواند به ایجاد ساختارهای سازمانی نوآورانه و غیرمتمرکز کمک کند.