اوردر بوک (Orderbook) یکی از کلیدیترین مفاهیم در دنیای معاملات ارز دیجیتال است که به عنوان دفترچهای دیجیتال، تمام سفارشهای خرید و فروش یک دارایی را به صورت لحظهای نمایش میدهد. این ابزار قدرتمند به خریداران و فروشندگان کمک میکند تا میزان عرضه و تقاضا، قیمتهای پیشنهادی، حجم معاملات و عمق بازار را بهدقت مشاهده کنند. در واقع، هر تصمیمی که در بازار گرفته میشود، ردپایی در اوردر بوک دارد. شناخت دقیق ساختار و عملکرد اوردر بوک برای تحلیل بازار، پیشبینی رفتار قیمت و ورود به موقع به معاملات ضروری است. با استفاده از اطلاعات این دفتر، میتوان فرصتهای خرید و فروش را سریعتر شناسایی کرد. در این مقاله به زبان ساده بررسی میکنیم که اوردر بوک چیست، چگونه کار میکند و چه کاربردها و انواعی دارد. همچنین با مزایا، معایب و تأثیر آن بر تصمیمات معاملاتی آشنا خواهید شد. اگر به دنبال ترید حرفهای هستید، تسلط بر Orderbook را از همینجا شروع کنید.
آنچه در این مطلب میخوانید:
اوردر بوک چیست؟
اوردر بوک (Order Book) لیستی دیجیتالی و لحظهای از سفارشهای خرید و فروش داراییهایی مانند ارز دیجیتال، سهام یا کالاهای مالی است که در صرافیها ثبت میشود. این دفتر سفارش شامل اطلاعات دقیقی مثل قیمت، حجم و زمان ثبت سفارشها بوده و به صورت مستمر بروزرسانی میشود. سفارشهای خرید (Bid) و فروش (Ask) به صورت مجزا و در دو ستون جداگانه نمایش داده میشوند تا وضعیت تقاضا و عرضه به وضوح قابل مشاهده باشد. این تفکیک به تحلیل دقیقتر عمق بازار و شناسایی نقاط ورود یا خروج کمک میکند. اوردر بوک در ایجاد شفافیت، کشف قیمت و پیشبینی روند بازار نقش مهمی دارد.
این ابزار هم در صرافیهای متمرکز مانند بایننس و هم در صرافیهای غیرمتمرکز بهکار میرود و در قالب جدول یا نمودار ارائه میشود. ظاهر گرافیکی آن ممکن است متفاوت باشد، اما ساختار کلیاش در همه پلتفرمها مشابه است. با تحلیل دادههای این دفتر، خریداران و فروشندگان میتوانند بهترین زمان برای ورود یا خروج از معاملات را تشخیص دهند. در این مقاله به زبان ساده با مفهوم، ساختار، انواع و نحوه خواندن اوردر بوک آشنا خواهید شد تا تصمیمگیری هوشمندانهتری در بازار داشته باشید.
بیشتر بخوانید: چگونه از خرید و فروش ارز دیجیتال سودهای کلان بدست آورید؟
اوردر بوک چگونه کار می کند؟
نحوه کار اوردر بوک در ظاهر ساده است اما در پشت صحنه، الگوریتمهایی دقیق، سفارشهای خرید و فروش را بر اساس قیمت و زمان اولویتبندی میکنند. این دفتر دیجیتال با تطبیق خودکار سفارشها، جریان مداوم معاملات را ممکن میسازد. به نوعی اوردر بوک قلب تپنده بازار است که تعادل عرضه و تقاضا را حفظ میکند. برای شناخت بهتر آن، باید دقیقتر به سازوکار ثبت و اجرای سفارشها نگاه کنیم.
بخش اول کار اوردر بوک: تطبیق سفارشهاست
یعنی هماهنگ کردن سفارشهای خرید و فروش با یکدیگر. این فرآیند به صورت خودکار و با استفاده از الگوریتمهای دقیق انجام میشود، درست مثل جور کردن دو قطعه پازل که کاملاً به هم میخورند. وقتی کسی سفارش خرید ثبت میکند، اوردر بوک آن را با نزدیکترین سفارش فروش موجود تطبیق میدهد و بالعکس. اگر این دفتر را به یک الاکلنگ تشبیه کنیم، هدفش حفظ تعادل بین خریداران و فروشندگان است. سفارش خرید بازار همیشه به پایینترین قیمت فروش موجود متصل میشود و سفارش فروش بازار نیز با بالاترین قیمت خرید موجود تطبیق مییابد. این هماهنگی لحظهای، باعث میشود معاملات بدون توقف انجام شوند.
فرض کنید شما سفارش خرید ۱۰۰ بیت کوین در یک صرافی ثبت میکنید. الگوریتم اوردر بوک ابتدا به دنبال بهترین سفارش فروش میگردد تا این خرید را انجام دهد. مثلاً در آن لحظه، بهترین پیشنهاد فروش برای ۵۰ بیت کوین به قیمت ۵۰ دلار است. الگوریتم این ۵۰ واحد را به قیمت ۵۰ دلار برای شما خریداری میکند. اگر پیشنهاد فروش بعدی برای ۷۵ بیت کوین به قیمت ۴۹ دلار باشد، ۵۰ بیت کوین باقیمانده را به قیمت ۴۹ دلار میخرد. به این صورت، اوردر بوک سفارش شما را با بهترین قیمتهای موجود و به صورت مرحلهای تکمیل میکند. این فرآیند باعث میشود معاملات سریع و عادلانه انجام شوند.
بخش دوم کار اوردر بوک: عمق بازار و اسپرد – دو روی یک سکه
عمق بازار نشاندهنده حجم کل سفارشهای خرید و فروش فعال است و اسپرد فاصله بین بالاترین قیمت خرید و پایینترین قیمت فروش را مشخص میکند. این دو عامل با هم نقدینگی و شرایط بازار یک ارز دیجیتال را نشان میدهند. عمق زیاد و اسپرد کم معمولاً به معنای بازار پررونق و رقابتی است، در حالی که عمق کم و اسپرد زیاد نشاندهنده نقدینگی پایین و نوسانات بیشتر است.
برای مثال، وقتی اسپرد کم باشد یعنی اختلاف قیمت بین سفارشهای خرید و فروش بسیار کم است و عمق بازار هم زیاد باشد، این نشاندهنده نقدینگی بالاست. در چنین شرایطی خریداران و فروشندگان به راحتی و با هزینه کمتر میتوانند خرید و فروش کنند چون رقابت سالمی بین آنها وجود دارد. اما اگر اسپرد زیاد باشد و عمق بازار کم، حاکی از آن است که تفاوت قیمتها زیاد و حجم سفارشها پایین است. این وضعیت معمولاً به نوسانات بیشتر و ریسک بالاتر بازار اشاره دارد. چنین شرایطی میتواند هزینه و ریسک معاملات را بالا ببرد. بنابراین بررسی اسپرد و عمق بازار برای تصمیمگیریهای هوشمندانه بسیار مهم است.
بخش سوم عملکرد اوردر بوک: اولویت قیمت-زمان
این قانون مشخص میکند که کدام سفارشها زودتر اجرا شوند. طبق این قانون، سفارشی با بهترین قیمت، یعنی بالاترین قیمت خرید یا پایینترین قیمت فروش، در اولویت قرار دارد. اگر دو سفارش با قیمت یکسان ثبت شده باشند، سفارشی که زودتر ارسال شده، زودتر هم اجرا میشود. این سیستم باعث ایجاد شفافیت و عدالت در انجام معاملات میشود و خریداران و فروشندگان را به ثبت سریعتر سفارشها تشویق میکند. به همین دلیل، زمان و قیمت در موفقیت یک معامله نقش کلیدی دارند.
قانون اولویت قیمت، زمان نقش مهمی در ایجاد عدالت و شفافیت در بازار دارد. این قانون تضمین میکند که همه خریداران و فروشندگان، فارغ از قدرت مالیشان، بر اساس یک قانون یکسان معامله میکنند. با این روش، جلوی دستکاری بازار گرفته میشود و رقابت سالمتری شکل میگیرد. همچنین این قانون به حفظ نظم و یکپارچگی بازار کمک میکند. به عبارتی، ستون اصلی عدالت در دفتر سفارش است.
بخش چهارم کار اوردر بوک: ماهیت بلادرنگ و زنده
اوردر بوکها به صورت بلادرنگ (Real-Time) بهروزرسانی میشوند و هر سفارش خرید یا فروش بلافاصله در سیستم ثبت یا حذف میگردد. این ویژگی موجب دسترسی به دقیقترین و تازهترین اطلاعات بازار میشود و امکان تصمیمگیری لحظهای را فراهم میسازد. ماهیت زنده و پویای این ابزار، روندها و تغییرات ناگهانی در رفتار بازار را بهوضوح نشان میدهد. اوردر بوک زنده، تصویر شفافی از عمق بازار و سطح عرضه و تقاضا ارائه میدهد. مشاهده آن میتواند نشانههایی از ورود یا خروج سرمایه را آشکار کند. درواقع این ساختار، یکی از اصلیترین ابزارهای تحلیل بازار در دنیای ارز دیجیتال است.
بیشتر بخوانید: بهترین ارز های دیجیتال تا سال ۲۰۲۵
کاربردهای دفتر سفارش یا اوردر بوک
دفتر سفارش (Order Book) یکی از ابزارهای کلیدی و حیاتی در بازارهای مالی مدرن است. این ابزار شفافیت بازار را افزایش داده و تصمیمگیریهای هوشمندانهتر را ممکن میسازد. در نهایت، اوردر بوک نقش مهمی در حفظ تعادل و کارایی بازار ایفا میکند.
در اینجا به برخی از مهمترین کاربردهای اوردر بوک اشاره میکنیم:
- کشف قیمت: اوردر بوک با نمایش لحظهای سفارشهای خرید و فروش، امکان تحلیل دقیق سطح عرضه و تقاضا را فراهم میسازد. این ابزار نقش مهمی در کشف قیمت منصفانه و واقعی داراییها دارد. اطلاعات ثبتشده در دفتر سفارش، به تنظیم هوشمند قیمتها و ایجاد تعادل در بازار کمک میکند.
- انجام معاملات: اوردر بوک نقش واسطهای هوشمند بین خریداران و فروشندگان ایفا میکند. این سیستم به صورت مداوم سفارشهای خرید و فروش را بررسی کرده و آنها را در صورت تطابق قیمتی، به طور خودکار با یکدیگر جفت میکند. هر زمان که قیمت یک سفارش خرید با قیمت یک سفارش فروش برابر یا بهتر باشد، معامله بلافاصله انجام میشود. این فرآیند، سرعت و کارایی بازار را به شکل چشمگیری افزایش میدهد.
- تجزیه و تحلیل بازار: دفتر سفارش یکی از ابزارهای کلیدی برای تحلیل لحظهای رفتار بازار ارزهای دیجیتال محسوب میشود. تغییرات مداوم در حجم و قیمت سفارشها، سیگنالهایی از تمایلات خرید یا فروش در بازار ارائه میدهد. این اطلاعات، پایهای برای تصمیمگیریهای دقیقتر و کاهش ریسک در معاملات فراهم میکند.
- سنجش نقدینگی: دفتر سفارش، نمایی دقیق از عمق بازار ارائه میدهد و میزان عرضه و تقاضا را در لحظه نمایش میدهد. تحلیل سفارشهای ثبتشده در سطوح قیمتی مختلف، به ارزیابی سرعت انجام معاملات و هزینه احتمالی آنها کمک میکند. هرچه نقدینگی بالاتر باشد، انجام خرید و فروش روانتر و با اختلاف قیمت کمتر خواهد بود.
- شناسایی فرصتهای معاملاتی: دفتر سفارش با نمایش زنده سفارشهای خرید و فروش، امکان شناسایی لحظات کلیدی در نوسانات بازار را فراهم میکند. بررسی الگوهای قیمتی و حجم سفارشها میتواند مسیر جریان سرمایه را نمایان سازد. این اطلاعات، زمینهساز تصمیمگیری آگاهانه و بهرهگیری از فرصتهای پنهان بازار است.
- مدیریت ریسک: دفتر سفارش با نمایش لحظهای حجم و توزیع سفارشها، امکان پیشبینی نوسانات قیمت و انتخاب زمان مناسب برای ورود یا خروج را فراهم میکند. این دادهها نقش کلیدی در کاهش ریسک و بهینهسازی تصمیمهای معاملاتی دارند.
- برنامهریزی معاملات: دفتر سفارش با نمایش زنده جریان سفارشها، امکان شناسایی نقاط بهینه ورود و خروج را فراهم میکند. این اطلاعات، اجرای استراتژیهای خرید و فروش را هدفمندتر و دقیقتر میسازد.
- تحقیق بازار: دفتر سفارش با نمایش لحظهای تغییرات سفارشها، روندهای پنهان بازار و فشارهای خرید و فروش را آشکار میکند. این دادهها، پایهای برای تصمیمگیریهای دقیق و آگاهانه در مسیر سرمایهگذاری فراهم میسازند.
- آموزش معاملهگری: دفتر سفارش با نمایش زنده سفارشهای خرید و فروش، درک دقیقی از رفتار بازار و تأثیر تغییرات قیمتی ارائه میدهد. این ابزار برای افراد تازهوارد، بستری مناسب جهت یادگیری ساختار بازار و تحلیل روندها فراهم میسازد. شناخت این الگوها، گامی مهم در مسیر تقویت مهارتهای معاملاتی است.
- سنجش احساسات بازار: دفتر سفارش با نمایش دقیق حجم و توزیع سفارشها، تصویری زنده از احساسات حاکم بر بازار مانند ترس یا طمع ارائه میدهد. این دادهها به شناسایی جریانهای رفتاری کمک کرده و زمینهساز تصمیمگیری هوشمندانهتر میشوند. اوردر بوک درک عمیقتری از جو روانی بازار فراهم میکند.
بیشتر بخوانید: چگونه با سیگنالهای ارز دیجیتال به سودهای فوقالعاده دست یابیم؟
مزایای اوردر بوک
اوردر بوک (Order Book) ابزاری کلیدی در بازارهای مالی است که سفارشهای خرید و فروش داراییها را به صورت لحظهای ثبت و نمایش میدهد. این سیستم به همه خریداران و فروشندگان دیدی شفاف از جریان معاملات و قیمتها میدهد. در ادامه، به مهمترین مزایا و کاربردهای اوردر بوک میپردازیم.
- شفافیت: اوردر بوک با نمایش لحظهای سفارشهای خرید و فروش، دید شفافی از بازار ارائه میدهد. شرکتکنندگان میتوانند روند عرضه و تقاضا را بهتر تحلیل کرده و تصمیمهای دقیقتری بگیرند. این شفافیت، رقابت سالمتر و رفتار حرفهایتری را در بین فعالان بازار تقویت میکند.
- عمق بازار: اوردر بوک با نمایش لحظهای سفارشهای خرید و فروش، نمایی روشن از عمق بازار و میزان نقدشوندگی دارایی ارائه میدهد. تحلیل این دادهها به شناسایی نقاط فشار قیمتی و درک بهتر روندهای احتمالی کمک میکند. این اطلاعات نقش مهمی در تصمیمگیریهای دقیق و بهموقع دارند.
- تطبیق سفارشات: اوردر بوک سفارشهای خرید و فروش را بر پایه قیمت و زمان ثبت، به صورت خودکار تطبیق میدهد. با این سازوکار، معاملات با سرعت و دقت بالا انجام میشوند و نیاز به دخالت دستی کاهش مییابد. این فرآیند هوشمند، کارایی بازار را افزایش داده و اجرای سریع سفارشها را تضمین میکند.
- اسپردها و لیکویدیته: اوردر بوک با نمایش سفارشهای باز، تصویری شفاف از نقدشوندگی و پویایی بازار ارائه میدهد. بررسی حجم سفارشها و فاصله بین قیمت خرید و فروش، نشاندهنده سلامت و رقابتپذیری بازار است. لیکوئیدیتی بالا نیز به اجرای سریعتر سفارشها و کاهش نوسانات ناخواسته کمک میکند.
- امکان اجرای سفارشات متناوب: اوردر بوک امکان اجرای پلهای سفارشها را فراهم میکند و این ویژگی به کاربران اجازه میدهد سفارشهای خود را در قیمتهای مختلف ثبت کنند. چنین رویکردی، بهرهگیری بهتر از نوسانات بازار و مدیریت مؤثر ریسک را ممکن میسازد. در نتیجه، فرآیند خرید و فروش با دقت و انعطافپذیری بیشتری انجام میشود.
- امکانات آنالیز و تحلیل: اوردر بوک با نمایش دقیق چینش سفارشها و تغییرات لحظهای حجم و قیمت، دید عمیقی از رفتار بازار ارائه میدهد. تحلیل این دادهها امکان شناسایی روندها و نقاط کلیدی ورود و خروج را بهبود میبخشد. این بینش، پایهای برای تصمیمگیریهای هوشمندانه و اجرای استراتژیهای هدفمند است.
- اجرای بهتر سفارشات بزرگ: اوردر بوک امکان اجرای مرحلهای سفارشهای بزرگ را با دقت بالا فراهم میکند. تحلیل عمق بازار و حجم سفارشها، تقسیم سفارشها در بازههای زمانی و قیمتهای مناسب را ممکن میسازد. این رویکرد، از نوسانات ناخواسته جلوگیری کرده و کارایی معاملات را بهبود میبخشد.
در نتیجه، اوردر بوک به عنوان ابزاری کلیدی در بازارهای مالی، شفافیت و عمق بازار را به طور قابلتوجهی افزایش میدهد. این سامانه با تطبیق هوشمند سفارشات، لیکویدیته را بهبود بخشیده و امکان اجرای مرحلهای سفارشات را فراهم میکند. علاوه بر این، ابزارهای تحلیلی قوی اوردر بوک به خریداران و فروشندگان کمک میکند تصمیمات دقیقتر و استراتژیکتری اتخاذ کنند. در نهایت، استفاده از اوردر بوک موجب بهینهسازی عملکرد و افزایش کارایی معاملات در بازارهای مالی میشود.
بیشتر بخوانید: حباب ارز دیجیتال چیست؟ چگونه حباب ارزهای دیجیتال بوجود می آید؟
معایب اوردر بوک
اوردر بوک در بازارهای مالی ابزار ارزشمندی است، اما محدودیتها و چالشهایی نیز دارد که میتواند بر کارایی آن تأثیر بگذارد.
در ادامه، به مهمترین معایب و نقاط ضعف این سیستم پرداخته میشود.
- عدم نمایش کامل تقاضا و عرضه: اوردر بوک فقط سفارشهای عمومی و قابل مشاهده را نمایش میدهد و سفارشهای پنهان یا محدود ممکن است ثبت نشوند. این محدودیت باعث میشود تصویر کامل عرضه و تقاضا در بازار به درستی منعکس نشود. در نتیجه، تحلیلگران ممکن است در تشخیص دقیق وضعیت بازار با چالش و ناکارآمدی مواجه شوند.
- تأخیر در اطلاعات: با افزایش حجم سفارشات و معاملات، بهروزرسانیهای اوردر بوک ممکن است با تأخیر مواجه شود. این کندی در نمایش دادهها میتواند دقت تحلیلها و سرعت تصمیمگیری را کاهش دهد. بنابراین، مدیریت تأخیر زمانی از چالشهای کلیدی برای استفاده مؤثر از اوردر بوک به شمار میرود.
- تأثیر حجم بزرگ سفارشات: سفارشهای حجیم میتوانند بهسرعت تعادل قیمت و عمق بازار را بر هم زده و نوسانات قابلتوجهی ایجاد کنند. ورود ناگهانی این سفارشها ممکن است تصویر واقعی عرضه و تقاضا را مخدوش کرده و تحلیل شرایط بازار را دشوار سازد. چنین تغییرات ناگهانی، ریسکهای غیرمنتظرهای به همراه دارد و فرآیند تصمیمگیری را پیچیدهتر میکند. بنابراین، مدیریت هوشمندانه سفارشهای بزرگ برای حفظ ثبات و سلامت بازار اهمیت زیادی دارد.
- نقض حریم خصوصی: اوردر بوک سفارشهای خرید و فروش را به صورت عمومی نمایش میدهد که میتواند حریم خصوصی معاملهگران را تحتتأثیر قرار دهد. این شفافیت باعث میشود رفتار و استراتژیهای معاملاتی به راحتی قابل رصد و تحلیل توسط دیگران باشد. بنابراین، نگرانیهایی درباره حفظ محرمانگی اطلاعات و افشای ناخواسته دادهها در میان فعالان بازار وجود دارد.
- سطح پیچیدگی: تحلیل دقیق اوردر بوک نیازمند شناخت عمیق ساختار بازار و توانایی تفسیر دادههای لحظهای است. این فرآیند برای تازهواردان چالشی جدی بوده و به زمان و تجربه قابلتوجهی نیاز دارد. از این رو، آموزش مستمر و تمرین مداوم کلید بهرهگیری موثر و اتخاذ تصمیمات هوشمندانهتر در بازار است.
بطورکلی، اوردر بوک به عنوان ابزاری کلیدی در تحلیل بازارهای مالی، دادههای دقیق و شفافی را فراهم میکند. با این حال، شناخت محدودیتها و چالشهای آن برای تصمیمگیری بهتر ضروری است. بسته به هدف و سطح تجربه، این ابزار میتواند به تنهایی یا در کنار سایر ابزارهای تحلیلی استفاده شود. ترکیب هوشمندانه این روشها، راهگشای موفقیت در تحلیل بازار و مدیریت بهینه ریسک است.
بیشتر بخوانید: ۷ فناوری برتر بازار ارز دیجیتال در سال ۲۰۲۴
اوردر بوک شامل چه اطلاعاتی است؟
اوردر بوک شامل اطلاعات مهمی از سفارشات خرید و فروش یک دارایی در بازار است که به صورت لحظهای بهروزرسانی میشود. در این دفتر، قیمتهای پیشنهادی، حجم هر سفارش و مجموع سفارشات در سطوح مختلف قیمت ثبت میشوند. اوردر بوک همچنین زمان ثبت سفارشها و تاریخچه تغییرات معاملات را نمایش میدهد تا تحلیل دقیقتری از بازار فراهم کند. این اطلاعات به خریداران و فروشندگان کمک میکند تا عمق بازار، میزان عرضه و تقاضا و روند قیمتی را بهتر درک کنند. در این مقاله، به بررسی کامل اجزای اوردر بوک و نقش هر کدام در تصمیمگیریهای معاملاتی میپردازیم.
نوع معاملات
برای پاسخ به این پرسش که معاملات در اوردر بوک چگونه انجام میشوند، ابتدا باید با انواع روشهای اجرای سفارش آشنا شویم. معاملات در اوردر بوک معمولاً به دو دستهی اصلی تقسیم میشوند: سفارشات آنی و سفارشات مرحلهای یا تدریجی. در ادامه به طور دقیقتری به تفاوتها و کاربردهای هر یک از این روشها خواهیم پرداخت.
معاملات تک مرحله ای
معاملات تک مرحلهای یا آنی در اوردر بوک زمانی رخ میدهد که سفارش خرید یا فروش به طور کامل و در یک مرحله انجام شود. برای مثال، فرض کنید قصد دارید ۲۰۰ واحد از دارایی A را با قیمت هر واحد ۹۸ دلار بفروشید. اگر در اوردر بوک سفارشی برای خرید ۲۵۰ واحد از همان دارایی با قیمت ۱۰۰ دلار وجود داشته باشد، معامله شما به صورت آنی و در یک مرحله انجام میشود. در این حالت، حجم سفارش خرید (۲۵۰ واحد) بیشتر از حجم سفارش فروش (۲۰۰ واحد) است و قیمت پیشنهادی خریدار (۱۰۰ دلار) نیز بالاتر از قیمت فروشنده (۹۸ دلار) است. این دو شرط باعث میشود که معامله فوراً و با بهترین قیمت ممکن صورت گیرد.
از سوی دیگر، برای سفارشات خرید نیز شرط مشابهی برقرار است؛ یعنی اگر فروشنده بتواند به اندازه یا بیشتر از حجم سفارش خرید، دارایی خود را عرضه کند، معامله به صورت تک مرحلهای انجام خواهد شد. در این نوع معاملات، سرعت اجرا بالا بوده و نقدینگی بازار افزایش مییابد، زیرا نیاز به انتظار برای تکمیل سفارشهای جزئی وجود ندارد. معاملات آنی به ویژه در بازارهای پرنوسان و با حجم بالا اهمیت زیادی دارند و به خریداران و فروشندگان امکان میدهند سریعتر وارد بازار یا خارج شوند. این روند باعث افزایش شفافیت و کارایی بازار میشود و به بهبود تجربه کاربری در معاملات کمک میکند.
در نهایت، در معاملات تک مرحلهای، قیمت معامله معمولاً به نفع طرفی است که سفارش خود را زودتر ثبت کرده و نقدینگی بیشتری ارائه داده است. این نوع معاملات از پایههای اصلی عملکرد اوردر بوکها و بازارهای مالی محسوب میشوند و نقش مهمی در حفظ تعادل بازار دارند.
در ادامه، به بررسی معاملات چند مرحلهای و تفاوتهای آن با معاملات آنی خواهیم پرداخت.
معاملات چند مرحله ای
معاملات چندمرحلهای زمانی اتفاق میافتند که حجم سفارش خرید یا فروش شما بیشتر از حجم موجود در اولین سفارش مقابل در اوردر بوک باشد. برای مثال، فرض کنید سفارش فروش ۵۲۰۰ واحد از دارایی A را با قیمت ۹۶ دلار ثبت کردهاید. در اوردر بوک، اولین سفارش خرید موجود، برای ۲۰۰۰ واحد و با قیمت ۹۹ دلار قرار دارد. چون این سفارش با قیمت بالاتر از قیمت پیشنهادی شماست، معامله در همان لحظه انجام شده و ۲۰۰۰ واحد از دارایی فروخته میشود.
اما هنوز ۳۲۰۰ واحد باقیمانده که باید در مراحل بعدی تکمیل شود. در مرحله دوم، اوردر بوک به سراغ سفارش بعدی خرید میرود. اگر قیمت سفارش بعدی همچنان مساوی یا بالاتر از ۹۶ دلار باشد، آن هم اجرا میشود. این روند ادامه پیدا میکند تا حجم کامل سفارش فروش شما در چند مرحله تکمیل شود. نکته کلیدی اینجاست که در معاملات چندمرحلهای، اولویت با قیمت بهتر و زمان ثبت سفارش است. تا زمانی که سفارش شما به طور کامل انجام نشود، اوردر بوک به جستجوی سفارشهای مناسب ادامه میدهد. این نوع تطبیق سفارش به حفظ تعادل بازار و اطمینان از اجرای بهینه کمک میکند.
بیشتر بخوانید: بهترین استراتژی های ترید ارز دیجیتال در سال ۲۰۲۴
حجم معاملات
اگر در بازار ارز دیجیتال فعال باشید، احتمالا اصطلاح حجم معاملات به گوشتان خورده است. حجم معامله، بر تعداد سهمهای معامله شده در یک زمان مشخص دلالت دارد. این اصطلاح گاها به جای ارزش پولی معاملهشده نیز استفاده میشود. در دفتر سفارش همچنین میتوانید حجم معاملات مورد تقاضا توسط کاربران را نیز مشاهده کنید. به عنوان مثال فرض کنید که قیمت بیت کوین در عدد ۷۰ هزار دلار در حال معامله است. در این بین اگر به دفتر سفارش یک صرافی مراجعه کنید، ممکن است قیمتهای خرید و فروش نزدیک به ۷۰ هزار دلار را در آن مشاهده نمایید. حالا سوالی که از شما داریم این است که اگر فروشندگان به دنبال فروش بیت کوین در قیمت ۷۰۱۰۰ دلار هستند، چه حجمی از فروش در این قیمت عرضه شده است؟ یا اگر خریدارانی وجود دارند که به دنبال خرید بیت کوین در قیمت ۶۹۹۰۰ دلار هستند، چه حجمی از بیت کوین در این قیمت تقاضا شده است؟
شما علاوه بر نوع معاملات، امکان مشاهده حجم مورد تقاضا یا مورد عرضه در لیست سفارشات خرید و فروش را نیز در دفتر سفارش خواهید داشت. اتفاقاً حجم معاملات نیز یکی از اطلاعات بسیار مهم و کاربردی در دفتر سفارش است و به نوعی میتوان با استفاده از ارزیابی حجم معاملات در نظر گرفته شده توسط خریداران و فروشندگان، برای مقایسه قدرت آنها نسبت به یکدیگر نیز اقدام کرد.
فرض کنید که در لیست سفارشات خرید، ۱۰۰۰ نفر در مجموع به دنبال خرید یک میلیارد دلار بیت کوین هستند، در حالی که در لیست سفارشات فروش ۵۰ هزار نفر به دنبال فروش ۱ میلیارد بیت کوین وارد پلتفرم یک صرافی شدهاند. در این شرایط مشخص است که قدرت خریداران به نسبت بیشتر بوده و احتمال صعودی شدن روند بیشتر است. به همین راحتی شما با استفاده از یک تکنیک بسیار ساده و اطلاعات قابل مشاهده برای تمام کاربران، اقدام به تحلیل قیمت بیت کوین کرده و حداقل برای کوتاهمدت، آینده آن را پیشبینی کردیم. البته برای یک تحلیل حرفهای ملاحظات دیگری را نیز باید در نظر بگیرید که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
قیمت معاملات
یکی دیگر از اطلاعات بسیار مهمی که میتوانید در اوردر بوک آن را مشاهده کنید، قیمت است. تمام سفارشات از پیش تعریف شده توسط کاربران در دفتر فروش، دارای قیمت هستند و شما میتوانید قیمتهای مورد تقاضا برای خرید یا عرضه شده توسط فروشندگان را نیز در دفتر سفارش مشاهده کنید.
دقت داشته باشید که یک معامله در یک صرافی بر روی یک ارز دیجیتال زمانی انجام خواهد پذیرفت که بالاترین قیمت خرید و پایینترین قیمت فروش بر هم منطبق شوند. در این شرایط است که یک معامله به سرانجام رسیده و شما میتوانید آخرین قیمت انجام شده را در اوردر بوک مشاهده کنید. در این بین شما میتوانید با یک نگاه اجمالی به دفتر سفارش به این نتیجه برسید که خریداران بیشتر در چه قیمتی به دنبال خرید بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگری هستند و یا فروشندگان تمایل به فروش این ارز دیجیتال در چه اعدادی را دارند.
بیشتر بخوانید: چگونه از ریزش بازار ارز دیجیتال سود بگیریم؟ روش های درآمدزایی از بازار نزولی
تعداد کل
به نظر شما تعداد کل یا Total در اوردر بوک چیست و چه مفهومی را به ما میرساند؟ فرض کنید که با ورود به دفتر سفارش بیت کوین در یک صرافی متوجه میشوید که در قیمت ۷۰ هزار دلار حدود یک میلیارد دلار حجم خرید برای بیت کوین به ثبت رسیده است. اما این حجم معاملاتی در این قیمت نشان دهنده چند واحد بیت کوین است؟ تعداد کل در واقع به ما نشان میدهد که حجم مورد تقاضا در یک قیمت به چه تعداد توکن اشاره دارد. این بخش از اوردر بوک اتفاقاً یک کاربرد بسیار جذاب برای زمانی دارد که شما به دنبال خرید یا فروش یک ارز دیجیتال در پلتفرم یک صرافی هستید.
فرض کنید که قصد خرید سولانا را در قیمت ۱۵۰ دلار با حجم ۱۰۰۰ واحد دارید. مسلماً باید لیست سفارشات فروش یا تقاضا را در اوردر بوک صرافی ارزیابی کنید تا ببینید فروشندهها در چه قیمتهایی تمایل به فروش سولانا دارند. مشاهده میکنید که نزدیکترین عدد به قیمت مورد نظر شما ۱۵۰.۱۲ دلار برای هر واحد سولانا است و عدد بعدی ۱۵۲ دلار توسط فروشندهها در نظر گرفته شده است.
دقت کنید که در این بین نکته دیگری نیز بایستی مورد بررسی قرار بگیرد و آن هم تعداد کل توکنهای سولانا در نظر گرفته شده برای فروش است. اگر در قیمت ۱۵۰.۱۲ دلار فقط ۱۰۰ واحد توکن سولانا برای فروش در نظر گرفته شده باشد، عملاً معامله شما به صورت کامل انجام نخواهد پذیرفت و شما میتوانید از ۱۰۰۰ واحد مورد نظر خود تنها ۱۰۰ واحد را خریداری کنید. این اطلاعات نیز در دفتر سفارش هر ارز دیجیتال در صرافی قابل مشاهده است و میتوانید از آن برای روند خرید و فروش خود استفاده کنید.
عمق بازار
عمق بازار اصطلاح دیگری است که در بازارهای مالی کاربرد دارد و به میزان نقد شوندگی و نقدینگی موجود در یک ارز دیجیتال اشاره دارد. اگر شما اوردر بوک یک ارز دیجیتال را به صورت کلی مشاهده نمایید، درباره میزان و تعداد خریداران و فروشندگان یک نمای کلی را در دست خواهید داشت که این نمای کلی در واقع همان عمق بازار محسوب میشود. اگر عمق بازار یک ارز دیجیتال کم باشد، نشان از نقدینگی پایین و نقد شوندگی کم آن در معاملات است.
عمق بازار یکی از نکات بسیار مهم برای انتخاب یک صرافی جذاب و با کیفیت برای معاملهگری در بازار کریپتوکارنسی محسوب میشود. مثلاً فرض کنید به دنبال خرید ارز دیجیتال پپه در یک صرافی هستید و تمایل دارید حدود ۵۰۰ میلیون تومان بر روی این ارز دیجیتال در بخش معامله اهرم دار سرمایهگذاری کنید. همه ویژگیهای لازم برای انتخاب صرافی مورد نظر را نیز مورد ارزیابی قرار داده و از نظر کیفیت خدمات و حتی میزان کارمزدها این اطمینان برای شما به وجود آمده که با یک صرافی مناسب طرف هستید. اما وقتی به اوردر بوک صرافی برای ارز دیجیتال پپه مراجعه میکنید، عمق بازار بسیار کمی برای آن قابل مشاهده است و عملاً شما برای خرید ۵۰۰ میلیون تومان از این ارز دیجیتال با چالش بسیار پیچیدهای روبرو خواهید بود.
وقتی تعداد کاربران در یک صرافی کم باشد و یا حجم خرید و فروش ارزهای دیجیتال و معاملات مختلف کم باشد، عمق بازار کمی برای آن شاهد خواهید بود و این موضوع روی سرعت خرید و فروش شما در این پلتفرم تاثیر مستقیم خواهد گذاشت. گاهی اوقات عمق بازار پایین حتی باعث میشود تا شما در قیمتهای دلخواه نتوانید توکنهای خود را به فروش برسانید و یا خریداری کنید.
بیشتر بخوانید: روش های کسب سود از بازارهای صعودی و نزولی
انواع اوردر بوک
اوردر بوک (Order Book) یا دفتر سفارشات، بسته به نوع نمایش و ساختار آن، به چند نوع مختلف تقسیم میشود. در ادامه، انواع رایج اوردر بوکها را به زبان ساده و برای کاربران مبتدی معرفی میکنم:
اوردر بوک عمودی
- رایجترین نوع نمایش در صرافیها
- سفارشهای خرید و فروش به صورت ستونی و عمودی نمایش داده میشوند
- در نیمه بالا: سفارشهای فروش (Ask)
- در نیمه پایین: سفارشهای خرید (Bid)
- مناسب برای تریدرهایی که به دنبال بررسی عمق بازار هستند
اوردر بوک افقی
- نمایش سفارشات در ردیفهای افقی
- کمتر رایج است، اما برخی پلتفرمها برای نمایش سادهتر از این نوع استفاده میکنند
- مناسب برای نمایش سادهتر روی موبایل
بخش های مختلف Orderbook
بخشهای مختلف Order Book در صرافیهای ارز دیجیتال، نمایی شفاف از سفارشهای خرید و فروش یک دارایی ارائه میدهند. این اطلاعات به تریدرها کمک میکند تا روند عرضه و تقاضا را لحظه به لحظه بررسی و تحلیل کنند. در ادامه، هر بخش را به صورت ساده و کاربردی توضیح میدهم.
بخش خرید در دفترچه سفارش
سفارشها باز خریداران در بخش خرید نمایش داده میشود و هر قیمتی که در آنجا میبینید، مبلغی پایینتر از قیمت داراییهایی بوده که در قبلا معامله شدهاند در بخش خرید، خریداران میتوانند قیمت پیشنهادی یا Bid هم ثبت کنند. مفهوم قیمت پیشنهادی خرید این است که مثلا کاربر در دفترچه سفارشها مشخص کرده که حاضر است مقداری بیت کوین را با قیمتی که خودش تعیین کرده بخرد.
شاید اصطلاحی به نام Buy Wall به گوش شما هم خورده باشد. این اصطلاح زمانی درباره بخش خرید در دفتر سفارش به کار میرود که تعداد سفارشهای مربوط به تقاضا و خرید کاربران در محدودهای مشخص زیاد شود. چیزی که در مورد دیوارهای خرید اهمیت دارد این است که این دیوارها روی قیمت داراییها تاثیر میگذارند و قیمتشان را کم یا زیاد میکنند. اگر سفارشی در دیوار خرید ثبت شود اما سفارشهای بزرگتر قبل از آن تکمیل نشوند، نوبت به آن نمیرسد و اجرا نمیشود. در نتیجه، قیمت کاهش نمییابد و آن دیوار به عنوان یک سطح حمایتی عمل میکند. این ساختار از افت ناگهانی قیمت جلوگیری میکند و نشاندهنده قدرت تقاضا در آن ناحیه است.
بخش فروش در دفترچه سفارش
کد نویسی بخش فروش در اوردر بوک کاملا متفاوت با بخش خرید است و در این بخش شما میتوانید تمامی سفارشها فروش را ببینید که قیمتشان بالاتر از سفارشهای قبلی بوده که انجام شدهاند. در بخش فروش هم قسمتی به نام قیمت پیشنهادی وجود دارد که سفارشدهنده در آنجا میتواند میزان قیمت دلخواهش برای فروش یک دارایی را مشخص کند.
در بخش فروش هم اصطلاحی به نام Sell Wall یا دیوار فروش وجود دارد. این دیوار زمانی ایجاد میشود که سفارشهای فروش در محدوده قیمتی مشخصی زیاد شوند. اگر در دفتر سفارش تقاضایی در یک قیمت خاص وجود نداشت و سفارش فروش خیلی بزرگی هم انجام نشود، در این صورت سفارشهایی که در بخش فروش هستند و قیمتشان بالا است، انجام نشده و باید منتظر باقی بمانند. در اینجا هم Sell Wall یا دیوار فروش نقش یک سطح مقاومتی را بازی کرده و در بازه زمانی کوتاهی این نقش را بر عهده دارد.
بیشتر بخوانید: روش های سرمایه گذاری ارز دیجیتال در بازار صعودی
انواع سفارش در اوردر بوک
در دفتر (کتاب سفارش)، انواع سفارش از سفارشها برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال وجود دارد که هر کدام از ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند. اینها با انجام کارها میتوانند تا برنامههای سفارشی خود را بهطور خودکار انجام دهند و در بازار دست یابند.
در دفتر سفارش (Order Book) صرافیهای ارز دیجیتال، انواع مختلفی از سفارشها برای خرید و فروش وجود دارد که هرکدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند. این سفارشها به کاربران کمک میکنند معاملات خود را به صورت خودکار و برنامهریزیشده اجرا کنند. با انتخاب درست نوع سفارش، میتوان استراتژی معاملاتی بهتری در بازار داشت. در این مقاله با انواع سفارشها و نحوه عملکرد آنها آشنا میشوید:
سفارش لیمیت یا محدود
وقتی در اوردر بوک سفارش لیمیت (Limit Order) ثبت میکنید، یعنی مشخص میکنید فقط در صورتی معامله انجام شود که قیمت به عدد دلخواه شما برسد یا بهتر باشد. مثلا اگر سفارش خرید با قیمت ۵۰ دلار ثبت کنید، صرافی فقط در صورتی سفارش را اجرا میکند که قیمت فروش به ۵۰ دلار یا کمتر برسد. در این نوع سفارش، کنترل کامل روی قیمت معامله دارید. حتی اگر قیمت بازار پایینتر از سفارش شما باشد، باز هم معامله به نفع شما انجام میشود. این روش برای افرادی که نمیخواهند با قیمتهای نامطلوب خرید و فروش کنند، بسیار مناسب است. سفارش لیمیت برای مدیریت بهتر ریسک در بازار رمزارزها توصیه میشود.
سفارش قیمت بازار
در سفارش با قیمت بازار (Market Order)، شما فقط حجم خرید یا فروش را مشخص میکنید و صرافی معامله را با بهترین قیمت لحظهای بازار انجام میدهد. این یعنی هیچ قیمتی تعیین نمیکنید و سفارشتان فوری اجرا میشود. مثلاً اگر بخواهید ۱۰۰۰ واحد از یک رمزارز بخرید، صرافی سفارش شما را با اولین فروشنده موجود انجام میدهد. این روش سریع است اما کنترل کمی روی قیمت نهایی دارید. برای همین، اگر تازهکار هستید، بهتر است از این نوع سفارش با احتیاط استفاده کنید. چون ممکن است قیمتها نوسان داشته باشند و ناخواسته دچار ضرر شوید.
سفارش استاپ
سفارش استاپ (Stop Order) یا استاپ لیمیت یکی از ابزارهای هوشمند در معاملات ارز دیجیتال است که به طور خودکار در شرایط خاص فعال میشود. این سفارش تا زمانی که قیمت به یک سطح مشخص نرسد، وارد اوردر بوک نمیشود. یعنی سفارش شما در حالت انتظار باقی میماند تا بازار به قیمتی برسد که تعیین کردهاید. پس از آن، بسته به نوع انتخابی شما، میتواند به صورت مارکت یا لیمیت اجرا شود. این روش برای کنترل ضرر یا ورود به معامله در زمان مناسب، بسیار کاربردی است.
سفارش با اعتبار مدت دار
سفارش با اعتبار مدتدار (Time-in-Force) به شما این امکان را میدهد که مشخص کنید سفارش خرید یا فروشتان تا چه زمانی در اوردر بوک باقی بماند. این ویژگی مخصوص کسانی است که نمیخواهند سفارششان بدون برنامه اجرا شود. مثلاً میتوانید تعیین کنید سفارش فقط تا پایان روز فعال باشد، یا تا زمانی که خودتان آن را لغو کنید. این نوع سفارش در صرافیهای ارز دیجیتال باعث میشود کنترل بیشتری روی معاملاتتان داشته باشید. تریدرها با این روش میتوانند ریسکهای ناخواسته را کاهش دهند و استراتژی خود را بهتر اجرا کنند. این قابلیت برای مبتدیها هم ساده و کاربردی است.
بیشتر بخوانید: بهترین زمان برای ترید ارز دیجیتال چیست؟
کارمزد معاملات چه تاثیری بر اوردر بوک دارد؟
کارمزد معاملات در بازار ارزهای دیجیتال، هزینهای است که برای هر خرید یا فروش پرداخت میکنید و نقش کلیدی در شکلگیری اوردر بوک دارد. این کارمزدها منبع درآمد اصلی صرافیها هستند و میتوانند رفتار کاربران را تغییر دهند. اگر کارمزدها بالا باشد، بسیاری از کاربران، بهویژه افراد مبتدی، تمایلی به ثبت سفارشهای متعدد ندارند و فقط در شرایط خاص وارد معامله میشوند. این موضوع باعث کاهش عمق بازار و کند شدن روند معاملات میشود. اما در مقابل، کارمزد پایین باعث افزایش سفارشها، شفافیت بیشتر و پویاتر شدن اوردر بوک خواهد شد.
علاوه بر میزان کارمزد، نوع آن نیز اهمیت دارد. در صرافیها دو مدل رایج وجود دارد: کارمزد سفارشگذار (Maker Fee) و سفارشبردار (Taker Fee). اگر سفارشی ثبت کنید که بلافاصله انجام نشود و به دفتر سفارش اضافه شود، شما میکر هستید و معمولاً کارمزد کمتری میپردازید. اما اگر سفارشتان فوراً با یک سفارش موجود انجام شود، تیکر محسوب میشوید و کارمزد بیشتری پرداخت میکنید. آگاهی از این تفاوت به شما کمک میکند تا با انتخاب درست نوع سفارش، در هزینهها صرفهجویی کنید و مدیریت بهتری بر معاملات خود داشته باشید.
جمع بندی
در این مقاله با اوردر بوک (Orderbook) به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای معاملاتی در صرافیهای ارز دیجیتال آشنا شدیم. این دفتر سفارش، لیستی از سفارشهای خرید و فروش کاربران است که به صورت لحظهای بهروزرسانی میشود و به خریداران و فروشندگان کمک میکند بازار را بهتر تحلیل کنند. اطلاعاتی مانند نوع سفارش، حجم، قیمت، تعداد کل و عمق بازار از طریق اوردر بوک قابل مشاهده است. با شناخت انواع سفارشها مثل لیمیت، مارکت، استاپ و مدتدار، میتوان معاملات دقیقتری انجام داد. دو نوع نمایش عمودی و افقی اوردر بوک نیز به کاربران امکان درک بهتر ساختار بازار را میدهد.
همچنین متوجه شدیم کارمزد معاملات تأثیر مستقیمی بر رفتار کاربران و میزان سفارشها در اوردر بوک دارد. انتخاب هوشمندانه نوع سفارش میتواند در کاهش کارمزد و افزایش سود مؤثر باشد. اوردر بوک شفافیت، سرعت و امکان تحلیل دقیق را فراهم میکند، اما در کنار آن ممکن است با معایبی مانند نوسان سریع یا دستکاری اطلاعات مواجه شویم. در نهایت، تسلط بر نحوه کار اوردر بوک و اجزای آن، یکی از اصول مهم برای موفقیت در ترید و ورود حرفهای به بازار کریپتو است.
سؤالات متداول
اوردر بوک چیست؟
اوردر بوک یا دفتر سفارش، لیستی دیجیتال از سفارشهای خرید و فروش یک دارایی مانند ارز دیجیتال در یک صرافی است که به صورت لحظهای بروزرسانی میشود.
اوردر بوک چه اطلاعاتی را نمایش میدهد؟
اطلاعاتی مانند قیمت سفارش، حجم سفارش، تعداد سفارشها، و نوع سفارش (خرید یا فروش) را به تفکیک نمایش میدهد.
اوردر بوک چه کمکی به تریدرها میکند؟
با تحلیل اوردر بوک میتوان وضعیت عرضه و تقاضا، سطوح حمایت و مقاومت، و احساسات لحظهای بازار را بررسی و تصمیمگیری دقیقتری انجام داد.
تفاوت بخش Bid و Ask در اوردر بوک چیست؟
بخش Bid سفارشهای خرید را نشان میدهد که کاربران تمایل به خرید با قیمت مشخصی دارند، در حالی که Ask سفارشهای فروش را نشان میدهد که کاربران حاضرند با آن قیمت بفروشند.
منظور از عمق بازار (Market Depth) در اوردر بوک چیست؟
عمق بازار به میزان نقدینگی و تعداد سفارشهای ثبتشده در سطوح مختلف قیمتی در اوردر بوک اشاره دارد.
تفاوت اوردر بوک عمودی و افقی چیست؟
اوردر بوک عمودی سفارشها را به صورت ستونی نمایش میدهد و خواندن آن سادهتر است، در حالی که اوردر بوک افقی سفارشها را در ردیفهای پهنتر نمایش میدهد که جزئیات بیشتری دارد.
آیا میتوان از اوردر بوک برای پیشبینی قیمت استفاده کرد؟
به صورت نسبی بله. تریدرها از تحلیل سفارشها در سطوح قیمتی مختلف برای پیشبینی حرکت قیمت و ورود یا خروج از بازار استفاده میکنند.
اوردر بوک در کدام بازارها استفاده میشود؟
اوردر بوک در تمام بازارهای مالی شامل بورس، فارکس و مخصوصاً صرافیهای ارز دیجیتال استفاده میشود.
چطور میتوان به اوردر بوک یک صرافی دسترسی داشت؟
اکثر صرافیهای معتبر مانند Binance، Coinbase، و KuCoin ابزار نمایش زندهی اوردر بوک را در پنل معاملاتی خود ارائه میدهند.
آیا اوردر بوک برای همه کاربران قابل مشاهده است؟
بله، در بیشتر صرافیها، دفتر سفارش به صورت عمومی نمایش داده میشود و تمامی کاربران میتوانند آن را مشاهده و تحلیل کنند.